SKKN Giải pháp dạy học chủ đề tích hợp “Tự sự dân gian” theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học qua “Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”

t triển năng lực và phẩm chất học sinh. 
Ứng dụng thiết bị công nghệ hiện đại góp phần nâng cao chất lƣợng bài dạy 
chủ đề tích hợp Tự sự dân gian nhằm phát triển năng lực và phẩm chất cho học 
sinh. 
Vận dụng kết hợp các hình thức kiểm tra và đánh giá mức độ tiếp nhận kiến 
thức từ bài học chủ đề tích hợp Tự sự dân gian. 
4. Áp dụng thực nghiệm 
Thực nghiệm sƣ phạm đƣợc tiến hành tại các lớp 10A1, 10D1, 10D6 trƣờng 
THPT Thanh Chƣơng 1, Thanh Chƣơng, Nghệ An năm học 2021- 2022. 
Giáo viên trong nhóm Văn của trƣờng đã sử dụng kết quả của đề tài nghiên 
cứu này làm tài liệu tham khảo, coi nhƣ đó là một gợi ý để tiến hành dạy học các 
chủ đề tích hợp. 
5. Đánh giá hiệu quả, điều chỉnh, bổ sung 
5.1. Tiêu chí đánh giá: Tính thực tiễn, tính khoa học, tính sƣ phạm, tính mới. 
5.2. Kết quả đánh giá 
Đề tài giải quyết đƣợc vấn đề nảy sinh trong thực tiễn dạy học môn Ngữ văn 
ở trƣờng Trung học phổ thông đó là dạy học chủ đề tích hợp Tự sự dân gian theo 
định hƣớng phát triển năng lực, phẩm chất cho ngƣời học trong chƣơng trình Ngữ 
văn lớp 10 hiện nay. Các giải pháp có tính khả thi áp dụng vào đối tƣợng học sinh 
Trung học phổ thông huyện miền núi thấp nhằm phát huy năng lực và phẩm chất 
cho các em. Hƣớng tới tiệm cận mục tiêu chƣơng trình giáo dục phổ thông của 
năm học mới 2022 – 2023. Đề tài đƣa ra đảm bảo tính mới, sáng tạo, phù hợp với 
cơ sở lí luận dạy học hiện đại, dựa trên cơ sở các văn bản chỉ đạo của ngành có tính 
pháp lí, sử dụng các phƣơng pháp và kĩ thuật dạy học phù hợp với đặc trƣng của 
bài dạy chủ đề tích hợp và mục tiêu phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. 
Đối với giáo viên, tôi nhận thức sâu sắc, rõ ràng về dạy học theo chủ đề tích 
học khác với dạy học các văn bản riêng lẻ. Trong các tiết dạy của chủ đề dù không 
kề liền liên tiếp theo thứ tự nhƣng đã có sự nối kết, kế thừa kiến thức bài trƣớc và 
bài sau xoay quanh trục kiến thức cơ bản là nội dung mà chủ đề hƣớng tới. Giáo 
viên tổ chức, hƣớng dẫn học sinh biết huy động kiến thức, kĩ năng, năng lực vốn 
có giải quyết các nhiệm vụ học tập. Thông qua đó, các em hình thành và phát triển 
thêm kĩ năng, năng lực và phẩm chất mới. Giáo viên thoát khỏi dạy học chỉ truyền 
thụ kiến thức, chuyển sang hƣớng dẫn các em tự tìm kiếm thông tin, sử dụng kiến 
thức vào giải quyết nhiệm vụ có ý nghĩa thực tiễn. Trong quá trình dạy, tôi đã sử 
49 
dụng kết hợp các phƣơng pháp và kĩ thuật dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin 
với mục đích giúp học sinh phát triển các năng lực và phẩm chất. Vận dụng đa 
dạng các hình thức kiểm tra, tôi nhận thấy thuận lợi hơn trong việc quan sát, theo 
dõi, đánh giá các năng lực và phẩm chất cho học sinh. 
Đối với học sinh, việc dạy học chủ đề giúp các em có cái nhìn vấn đề khái 
quát, tổng thể. Biết vận dụng kiến thức đã học có liên quan làm cơ sở để tiếp nhận 
kiến thức mới nhanh hơn. Đặc biệt, kĩ năng nghe, nói, đọc, viết của học sinh cũng 
nhƣ khả năng phát hiện, cảm nhận, sáng tạo ngôn ngữ của các em tiến bộ hơn. Kết 
quả đó cũng thể hiện rất rõ trong các bài kiểm tra tự luận, trắc nghiệm; qua hoạt 
động trải nghiệm sáng tạo 
5.3. Điều chỉnh, bổ sung đề tài 
Trong áp dụng các phƣơng pháp và kĩ thuật dạy học cho các bài học chủ đề 
tích hợp giáo viên cần linh hoạt, gắn với đối tƣợng học sinh cụ thể; lựa chọn vận 
dụng phƣơng pháp dạy học và kĩ thuật dạy học hợp lí, tránh ôm đồm, cồng kềnh, 
không hiệu quả, hƣớng tới thực chất, không chạy theo hình thức đối phó, chú trọng 
đảm bảo chuẩn kiến thức – kĩ năng. 
C. KẾT LUẬN 
I. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI 
1. Tính mới 
Đề tài đề ra những giải pháp dạy học chủ đề tích hợp Tự sự dân gian trong 
chƣơng trình Ngữ văn lớp 10 nói riêng và chủ đề tích hợp trong bộ môn Ngữ văn 
Trung học phổ thông nói chung đƣợc đúc rút từ thực tế dạy học của bản thân. Bên 
cạnh đó, tôi có sự hỗ trợ của đồng nghiệp trong nhóm chuyên môn Ngữ văn của 
trƣờng ở khâu vận dụng, thể nghiệm tính hiệu quả của vấn đề. Nội dung của những 
giải pháp hƣớng tới mục tiêu phát triển năng lực và phẩm chất cho ngƣời học đáp 
ứng yêu cầu của xã hội hiện nay. Cụ thể nhƣ phát triển năng lực hợp tác, năng lực 
thẩm mĩ, năng lực số và phát triển phẩm chất yêu nƣớc, nhân ái, trách nhiệm. 
Những mục tiêu trên tạo đà để tiến tới tiệm cận mục tiêu Chƣơng trình Giáo dục 
phổ thông 2018 mà năm học 2022 – 2023 chúng ta sẽ triển khai ở lớp 10 Trung 
học phổ thông. Những tên gọi của vấn đề lí thuyết đều đã quen thuộc trong nhận 
thức về mục tiêu dạy học môn học của mỗi giáo viên. Song việc vận dụng để dạy 
học chủ đề Tự sự dân gian là thuộc phạm vi nghiên cứu của cá nhân. 
Các giải pháp trong sáng kiến cũng đề cập đến kĩ thuật dạy học mới hiện nay, 
kết hợp với phát huy tính năng của những thiết bị công nghệ hiện đại và phần mềm 
dạy học mà số giáo viên, học sinh biết đến và biết thành thạo không phải là nhiều. 
Hoặc có giáo viên biết đến mà chƣa áp dụng để dạy học chủ đề tích hợp đạt hiệu 
quả chất lƣợng. 
Với những đề xuất trong công trình nghiên cứu, tôi đã trang bị cho học sinh 
kiến thức khái quát chung về chủ đề tích hợp Tự sự dân gian, giúp các em nhận 
50 
thức và phân biệt đƣợc việc dạy học chủ đề tích hợp khác với những bài học riêng 
lẻ đơn thuần; giúp các em khơi dậy và phát triển những năng lực tích cực, có ý 
nghĩa quan trọng với học sinh hiện nay. Các em trang bị cho mình những phẩm 
chất của một con ngƣời thời đại mới, những công dân toàn cầu biết sống với trái 
tim nhân ái, nhạy cảm, sống hòa nhập cộng đồng. Có phản ứng tích cực, nhanh 
nhạy, xử lí tình huống, nhiệm vụ học tập, rèn luyện kĩ năng sống thích nghi với 
thời cuộc. Đó là những hành trang hữu ích giúp các em vững bƣớc vào xã hội trong 
tƣơng lai. Các em đƣợc tiếp cận với không gian học tập mới mẻ, thú vị, bản thân 
chủ động, hăng hái tiếp nhận tri thức thay vì ngồi im thụ động ghi chép máy móc. 
Với những giải pháp dạy học trên, học sinh đƣợc đánh giá mục đích tiếp nhận 
tri thức từ bài học, đồng thời đánh giá cả sự phát triển năng lực, phẩm chất cá nhân 
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập. Các em tiếp cận với hình thức kiểm tra 
trắc nghiệm thông qua đó rèn luyện kĩ năng làm bài thi năng lực, chuẩn bị tiền đề 
cho việc tham gia thi bài thi năng lực để vào các trƣờng Đại học cuối năm lớp 12. 
Nội dung công trình nghiên cứu tôi trình bày chƣa đƣợc cá nhân, tập thể nào 
công bố trên các tài liệu, sách báo, diễn đàn giáo dục hiện nay. 
2. Tính khoa học 
Công trình nghiên cứu bố cục ngoài phần Mở đầu và Kết luận có các phần 
chính: cơ sở đề tài dựa trên hiểu biết về vấn đề ở phƣơng diện lí luận và thực tiễn; 
tiếp đến là các giải pháp đƣợc trình bày rõ ràng, cụ thể, dựa trên nội dung có liên 
quan đến đề tài trong các văn bản hƣớng dẫn, chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, 
kèm theo các minh chứng xác thực và kết quả đạt đƣợc từ những giải pháp; phần 
cuối đƣa ra những kết luận liên quan đến đề tài. Trên cơ sở lí luận và thực tiễn, 
công trình đƣa ra các giải pháp mới mẻ, có tính hiệu quả. Các giải pháp đƣợc trình 
bày theo thứ tự: các phƣơng pháp và kĩ thuật áp dụng, thực nghiệm, phƣơng tiện 
tiến hành và quá trình rèn luyện kĩ năng của học sinh, kết quả trƣớc và sau khi áp 
dụng giải pháp. Phần kết luận chỉ ra những đóng góp của đề tài và một số đề xuất. 
Giữa các phần có phân tích, đánh giá, tổng hợp để đề tài có tính thuyết phục cao. 
3. Tính hiệu quả 
3.1. Phạm vi ứng dụng 
Các giải pháp này đã đƣợc áp dụng trong dạy học chủ đề Tự sự dân gian 
(Ngữ văn 10) năm học 2021 – 2022, với phạm vi minh họa qua Truyện An Dương 
Vương và Mị Châu – Trọng Thủy và Chọn chi tiết, sự việc tiêu biểu trong bài văn 
tự sự. Nội dung các giải pháp có thể áp dụng cho việc giảng dạy các chủ đề tích 
hợp trong toàn chƣơng trình Ngữ văn Trung học phổ thông. 
3.2. Kết quả ứng dụng 
Về phía giáo viên: có đƣợc nhận thức đúng đắn và xác định rõ mục tiêu, cách 
thức dạy học chủ đề tích hợp hiệu quả; hiểu sâu các phƣơng pháp và kĩ thuật dạy 
học vốn đã quen thuộc ở góc nhìn mới mẻ; đƣợc trải nghiệm cùng học sinh trong 
51 
các hoạt động dạy học, sự tƣơng tác giữa giáo viên và học sinh nhịp nhàng, sôi nổi, 
ăn ý; đƣợc khích lệ thêm tinh thần, nhiệt huyết, có thêm rung động, cảm xúc trong 
nghề nghiệp. Giáo viên thực sự trở thành ngƣời khơi mở, định hƣớng, dẫn dắt, 
đồng hành với học sinh, giúp các em chủ động chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng, phát 
triển năng lực và phẩm chất, hiểu rõ thêm đối tƣợng học sinh ngay từ đầu cấp. 
Về phía học sinh: nhận thức đƣợc cách học các chủ đề tích hợp trong môn 
Ngữ văn. Khi tiếp cận những phƣơng pháp dạy học nhóm hay phƣơng pháp đóng 
vai các em rất hứng thú và tích cực hoạt động. Quá trình học tập, các em thêm hiểu 
nhau, gắn bó và đoàn kết, biết chia sẻ và tôn trọng ý kiến của nhau. Biết cách nhận 
xét, đánh giá ý kiến của bạn học khéo léo và chính xác, khách quan. Đồng thời, 
quá trình làm việc nhóm, các em rèn đƣợc tính mạnh dạn, năng nổ hơn, dám bày tỏ 
chính kiến và phản biện khi không đồng tình, ý thức trách nhiệm hoàn thành nhiệm 
vụ nâng cao. Từ đó, năng lực ngôn ngữ giao tiếp cũng đƣợc rèn giũa, trau dồi. Bên 
cạnh đó, học sinh cũng biết cách vận dụng kiến thức từ các chủ đề tích hợp vào 
làm bài văn nghị luận văn học (mở rộng, so sánh, liên hệ), sáng tác truyện và các 
em thêm yêu thích bộ môn Ngữ văn hơn. 
Kết quả cụ thể: 
Lớp không áp dụng giải pháp của đề tài: 10D6 (sĩ số 41 học sinh) 
Học sinh bị động, lúng túng trong chuẩn bị bài học, mất nhiều thời gian để 
giải quyết vấn đề trên lớp. Có 8 em nắm bài tốt; 22 em nắm đƣợc bài; 11 em tiếp 
thu chậm, còn non, cần hỗ trợ; có 19/41 em truy cập học liệu điện tử và thành thạo 
phần mềm làm bài kiểm tra 
Lớp áp dụng giải pháp của đề tài: 10D1 (sĩ số 43 học sinh) 
Học sinh chủ động, tự tin, giải quyết vấn đề trên lớp nhanh gọn, tích cực; 29 
em nắm bài tốt; 10 em nắm đƣợc bài; 3 em có vƣớng mắc, khó khăn cần hỗ trợ. Có 
43/43 em truy cập học liệu điện tử thành thạo, biết sử dụng các phần mềm để làm 
bài kiểm tra đánh giá. 
Lớp 
Kiến 
thức 
Năng lực Phẩm chất 
Củng cố Phát triển Củng cố Phát triển 
10D1 
Thực nghiệm 
43/43 31/43 (72%) 12/43 
(28%) 
40/43 
(93%) 
3/43 (7%) 
10D6 
Đối chứng 
30/41 
(73,1%) 
25/41 
(60,9%) 
5/41 
(12,1%) 
26/41 
(63,4) 
25/41 
(36,6%) 
3.3. Ý nghĩ củ đề tài 
Bản thân tôi nhận thấy, việc nghiên cứu đúc rút giải pháp đã đem đến cho tôi 
hứng thú và say mê hơn trong quá trình dạy học. Bản thân công tác nhiều năm 
trong nghề, tuổi đời đã “cứng”, bút lực không còn tinh nhạy nhƣ các giáo viên trẻ 
52 
hiện nay, một lần nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm là tiếp cho tôi thêm ý 
chí và nỗ lực, tăng thêm lòng nhiệt tình yêu nghề để vƣợt lên khó khăn, thách thức 
trong nhiệm vụ “trồng ngƣời”. Khi chọn đề tài, tôi đã tích cực tìm tòi, nghiên cứu, 
học hỏi ở các đồng nghiệp về các vấn đề liên quan, từ đó áp dụng thể nghiệm vào 
chính quá trình dạy học của bản thân. Quá trình thực hiện, tôi đã nhận đƣợc sự 
tƣơng tác tích cực từ phía học sinh; kiểm tra, đánh giá đƣợc mức độ tiếp nhận kiến 
thức và thái độ học tập của các em. Từ đó, điều chỉnh phƣơng pháp dạy học sao 
cho linh hoạt và phù hợp hơn với từng đối tƣợng tiếp nhận. 
M.Gorki đã nói “Văn học là nhân học”, quả vậy, tôi nhận thấy đề tài đã góp 
phần vào việc phát triển cho các em những năng lực, phẩm chất phù hợp với thời 
đại xã hội. Với những giải pháp trên việc dạy học chủ đề tích hợp Tự sự dân gian 
đã tiết kiệm thời gian truyền thụ tri thức, dành thời gian chú trọng phát triển năng 
lực và phẩm chất cho học sinh. Đề tài có thể giúp các đồng nghiệp áp dụng vào 
việc dạy học các chủ đề tích hợp trong chƣơng trình Ngữ văn một cách thuận lợi và 
hiệu quả, phù hợp với các đối tƣợng học sinh của các trƣờng Trung học phổ thông. 
II. KIẾN NGHỊ 
1. Đối với Sở Giáo dục & Đào tạo: 
Mong muốn Sở Giáo dục & Đào tạo tạo điều kiện cho giáo viên dạy Ngữ văn 
ở các huyện có cơ hội giao lƣu, học hỏi phát triển chuyên môn với đội ngũ giáo 
viên cốt cán của Tỉnh. 
Tiếp tục tổ chức nhiều hơn các buổi tập huấn về công tác đúc rút sáng kiến 
kinh nghiệm cho giáo viên Trung học phổ thông. 
2. Đối với nhà trƣờng 
Chỉ đạo tăng cƣờng nhiều hơn nữa các hoạt động dạy học thể nghiệm chuyên 
đề, chủ đề, bài học khó để tạo không khí sinh hoạt chuyên môn sôi nổi, nâng cao 
chất lƣợng dạy học và bắt kịp yêu cầu giáo dục thời đại. 
Trên đây là những suy nghĩ của bản thân tôi về giải pháp dạy học chủ đề tích 
hợp Tự sự dân gian trong chƣơng trình Ngữ văn lớp 10 hiện nay, quá trình làm 
việc không thể tránh đƣợc những hạn chế. Kính mong Hội đồng khoa học xem xét, 
góp ý, bổ sung giúp tôi tiếp tục hoàn thiện, phát triển đề tài nhằm góp phần nhỏ 
vào việc nâng cao hiệu quả, chất lƣợng dạy học môn Ngữ văn ở trƣờng Trung học 
phổ thông. 
Tôi xin trân trọng cảm ơn! 
Thanh Chương, ngày 12 tháng 04 năm 2022 
NGƢỜI VIẾT 
Lâm Thị Ái Thơ 
53 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Đào Duy Anh, Từ điển Hán Việt, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1999. 
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ngữ văn 10, Tập 1, NXB GD, 2008. 
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo viên Ngữ văn 10, Tập 1, NXB GD, 2008. 
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hƣớng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn 
Ngữ văn lớp 10, NXB GD, 2008. 
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu về đổi mới phƣơng pháp dạy học môn Ngữ 
văn phổ thông trung học, NXB GD, Hà Nội, 2003. 
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu bồi dƣỡng giáo viên thực hiện chƣơng trình 
sách giáo khoa lớp 10, NXB GD, Hà Nội, 2006. 
7. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu bồi dƣỡng giáo viên thực hiện chƣơng trình 
sách giáo khoa lớp 10, NXB GD, Hà Nội, 2007. 
8. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu tập huấn cán bộ quản lí, giáo viên triển khai 
mô hình trƣờng học mới Việt Nam, NXB GD, Hà Nội, 2015 
9. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chƣơng trình giáo dục phổ thông môn Ngữ văn, NXB 
GD, Hà Nội, 2018 
10. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu bồi dƣỡng theo chuẩn chức danh nghề nghiệp 
giáo viên THPT hạng II, NXB GD Việt Nam, 2018 
11. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu hƣớng dẫn tổ chức dạy học trực tuyến, 2021 
12. Đỗ Ngọc Thống, Dạy học phát triển năng lực môn Ngữ văn trung học phổ 
thông, NXB Đại học sƣ phạm, 2018 
13. Nhiều tác giả, Đổi mới phƣơng pháp dạy học và những bài học minh họa, NXB 
Đại học sƣ phạm, 2012 
14. Nhiều tác giả, Kỉ yếu hội thảo khoa học Dạy học ngữ văn ở trƣờng trung học 
phổ thông, NXB Nghệ An, 2007 
15. Nhiều tác giả, Một số vấn đề về đổi mới phƣơng pháp dạy – học môn Ngữ văn, 
NXB Giáo dục, 2002. 
16. Tài liệu tập huấn xây dựng đề kiểm tra, ma trận năm học 2021- 2022. 
17. Tài liệu Mô dun 3 kiểm tra đánh giá học sinh trung học phổ thông theo hƣớng 
phát triển phẩm chất, năng lực môn Ngữ văn. 



	


 ­€­€‚
ƒ„…	†‡†
ˆˆ ‰
Š	‹Œ‹Ž


	

‘„ŽŒ
’‹