SKKN Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 8 tách đoạn trong bài viết tập làm văn tại Trường THCS TTNC Bò và Đồng Cỏ Ba Vì

 cả đầu và cuối đoạn: Trong đoạn này, ý tưởng được xếp theo trật tự Tổng - Phân - Hợp.
- Thông thường, đối vơi các em học sinh ở cấp trung học cơ sở, các em thường được rèn kỹ năng thực hành viết đoạn văn theo cách lập luận diễn dịch, quy nạp và Tổng - Phân - Hợp.
- Cần nắm vững cách tách đoạn văn, có 2 căn cứ :
+ Vai trò, nhiệm vụ của đoạn văn trong cấu tạo chung của văn bản.
*Đoạn văn làm phần mở bài.
Ví dụ: Vơi đề bài: “Người ấy (bạn, thầy, người thân ...) sống mãi trong lòng tôi” thuộc Kiểu bài tự sự trong bài tập làm văn số 1 (Ngữ văn 8 Tập 1), yêu cầu mà học sinh cần nắm ở đoạn văn phần mở bài là: giới thiệu được một cách khái quát nhất về người bạn, người thầy hay người thân cùng vơi ấn tượng chung sâu sắc nhất về người ấy.
VD: Trong lòng tôi, có lẽ suốt những tháng năm sau này, tôi không thể nào quên hình ảnh thân thương của cô bạn nhỏ đã cùng tôi trải qua những năm tháng hồn nhiên trong sáng của tuổi ấu thơ. Người bạn sống trong hạnh phúc đủ đầy nhưng vẫn không quên đến bên an ủi xoa dịu những nỗi đau của một thời tuổi thơ tôi.
*Đoạn văn (hay nhiều đoạn văn) làm phần thân bài.
Ví dụ: (Vơi bài viết số 1 nêu trên)
Ngày ấy, chúng tôi cùng sống trong một khu tập thể vốn là nơi ở cho cán bộ cống nhân viên của một Viện Điếu dưỡng thuộc Bộ Y tế khi còn bao cấp, hoạt động có hiệu quả, vì thế rất đống đúc, vui vẻ. Nguồn nước sinh hoạt hàng ngày của cả hàng trăm con người chỉ dựa vào một cái giếng ở mãi cuối con dốc, nước ở đó quanh năm đầy ăm ắp, trong leo lẻo, có thể soi rõ bóng những chú chim liệng ngang trời. Hằng ngày, vào lúc sáng sớm và chiếu tối, tối, một con bé 10 tuổi ì ạch với gánh nước trên vai, hổn hà hổn hển, leo từng bậc đất, chốc chốc lại hạ gánh xuống để thở. Người thì bé, gánh nước thì to, thùng nước đằng sau cố giữ lắm nhưng vẫn liên tục đập vào cẳng chân gày đau điếng. Chật vật tha vế đến nhà, nước chỉ còn có lưng thùng. Điệp khúc ấy cứ diễn ra hằng ngày, hằng tháng, hằng năm nhưng đứa con gái nhỏ là tối vẫn vố cùng vui vẻ bởi cứ mỗi lần đặt gánh xuống nghỉ chân ngang dãy nhà nơi gia đình Hiên, người bạn nhỏ dường như đã chờ sẵn ở đấy tự bao giờ tươi cười chạy đến dúi vào tay tối khi thì cái kẹo ngọt lịm, khi thì cái kẹp mái sáng óng ánh đầy mê li ... có khi lại chỉ là những lời động viên khiến tối quên hết mệt nhọc. Cứ như thế, tuổi thơ tối trối đi cùng với một tình bạn ngọt ngào vị kẹo sẻ chia và nhữn g ánh mắt nụ cười đầy sự hồn nhiên nhưng ẩn chứa biết bao niếm cảm thống thương mến. (Ý tưởng được sắp xếp theo trật tự quy nạp).
• Đoạn văn làm phần kết bài.
Ví dụ:
Ơi người bạn mến thương của tuổi thơ tối! Giờ mình đã xa cách nhau nhiếu lắm. Nhưng những ký ức đẹp vế một tình bạn trong sáng thuở nào vẫn in đậm trong trái tim tối để rồi mỗi lần hồi tưởng lại những ngày ấy tối lại càng thêm yêu dấu tự hào.
+ Những biến đổi trong quan hệ nội dung giữa các đoạn văn.
Như đã biết, phần thân bài thường gồm nhiếu đoạn văn. Những đoạn văn này thường được tách ra trên cơ sở những biến đổi trong quan hệ nội dung giữa chúng.
*Sau đây là một số nội dung quan hệ thường gặp.
+ Quan hệ giữa các sự vật, sự việc, hiện tượng khác nhau, mỗi vật đó được tách thành một đoạn văn.
+ Quan hệ giữa các điểm, hướng không gian của một vật, việc, hiện tượng: mỗi điểm, thời hạn của nó được tách thành một đoạn văn.
+ Quan hệ giữa các thời điểm, thời hạn của một vật, việc hiện tượng: mỗi thời điểm, thời hạn của nó được tách thành một đoạn văn.
+ Quan hệ giữa các mặt, các đặc điểm, các tác dụng ... khác nhau của một vật, việc, hiện tượng: mỗi mặt, mỗi đặc điểm, mỗi tác dụng của nó được thành một đoạn văn.
Tóm lại, trên đây là những cơ sở thực tiễn và lý luận đã tạo cho tôi ý tưởng thực hiện đề tài này.
II. Các biện pháp nhằm giúp học sinh tách đoạn văn
* Giáo viên: Nắm vững kiến thức, cần kiên trì trong giảng dạy, sắp xếp thời gian hợp lý để lồng ghép kiến thức vào giảng dạy.
- Giáo viên cần xác định chính xác nội dung, yêu cầu và vị trí của câu có chứa ý chủ đề để hướng dẫn học sinh theo một mô hình chung, cho học trò có được thói quen viết đoạn đúng yêu cầu.
- Cần cho học sinh luyện viết nhiều bài tập làm văn thuộc những kiểu văn bản theo yêu cầu của lớp 8: Tự sự và thuyết minh với các đoạn văn tương ứng (chú trọng cách tách đoạn). Giáo viên sửa bài cho học sinh trong vở viết, trong bài kiểm tra định kỳ hoặc yêu cầu học sinh trình bày đoạn văn trên bảng rồi sửa bài rồi nhận xét để rút kinh nghiệm chung cho các bạn trong cả lớp.
- Chú trọng vào các tiết luyện tập viết đoạn, các phần luyện tập trong các bài học Tiếng Việt và Tập làm văn
* Học sinh: Cần nắm vững những điều sau:
- Nắm vững khái niệm về đoạn văn và cách xây dựng đoạn văn.
- Nắm được những căn cứ để chia đoạn văn.
- Yêu cầu giữa các đoạn văn phải có “lời chuyển”, (dùng từ, cụm từ hoặc câu có tác dụng liên kết - các phép liên kết đoạn)
- Yêu cầu học sinh chú ý đến tính cân đối về hình thức. Phần lui vào đầu đoạn không quá dài cũng không quá ngắn (khoảng bằng một chữ). Lề phải và lề trái cần có sự thẳng hàng, không xiên lệch, nhấp nhô, chữ ra chữ vào.
III. Quá trình thực hiện
- Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận và đặc biệt là từ cơ sở thực tế ở bài làm khảo sát chất lượng đầu năm của học sinh lớp 8, trường trung học cơ sở TTNC Bò và Đồng cỏ Ba Vì. Tôi cố gắng thực hiện đề tài này vơi mong muốn đem lại hiệu quả học tập cho các em, nhất là đối vơi môn Ngữ văn.
- Ngay từ đầu tháng 8 năm 2019, sau khi thi khảo sát chất lượng đầu năm tôi đã thống kê số bài viết của các em về sự chia đoạn, tìm hiểu nguyên nhân.
- Bắt đầu từ tuần 1 được nhận lớp, gặp học sinh, làm quen, giảng dạy tôi đã phổ biến ý tưởng này đến các em.
- Sau những tiết đọc hiểu văn bản (luyện tập) tôi thường hương dẫn các em về lý thuyết viết đoạn, yêu cầu các em viết các đoạn văn ngắn cảm nhận về văn bản đã học. Và như vậy, các em đã nắm được hình thức của đoạn văn.
- Khi các em nắm được hình thức nhận dạng đoạn tôi hướng dẫn cách trình bày ý trong đoạn, câu chủ đề năm ở vị trí nào trong đoạn. Cứ như vậy, tôi lồng ghép, tích hợp trong các phân môn khác để các em nắm vững cách viết.
* Bài viết số 1: Người ấy (bạn, thầy, người thân ...) sống mãi trong lòng tôi.
- Tôi đã hướng dẫn các em đọc kỹ đề, tìm hiểu đề, làm thế nào để kể lại được câu chuyện một cách chân thực, cảm động đồng thời có sự lôi cuốn thuyết phục với người đọc người nghe. Muốn vậy, trong khi kể (tự sự) phải có sự kết hợp khéo léo với các yếu tố miêu tả, biểu cảm.
+ Thứ nhất: Xác định được đối tượng mà mình định kể là bạn (hay ngưòi thân, người thầy ...) để định hướng được tình cảm của mình trong bài viết như thế nào (yêu thương, khâm phục, kính trọng, cảm động, thân thiết, gắn bó, ....)
+ Thứ hai: Xây dựng dàn ý đại cương cho câu chuyện mình định kể. Đặc biệt trong phần thân bài có những ý lớn nào.
+ Thứ ba: Hướng dẫn các em : môi ý lớn trong phần thân bài được viết thành một đoạn văn với một chủ đề riêng biệt.
Chú ý phải biết chuyển đoạn, tức là có “ lời chuyển ”, để các đoạn văn trong văn bản được logic, chặt chẽ.
* Bài viết số 2 : Kể về một việc em đã làm khiến bố mẹ rất vui lòng.
Sau khi ghi đề lên bảng, tôi đã hướng dẫn các em đọc kỹ đề, tìm ý cho bài viết, sắp xếp ý theo trình tự và mỗi ý triển khai thành một đoạn văn. Chú ý các đoạn phải có lời chuyển hợp lý. Nhắc nhở những học sinh sau bài viết số 1 vẫn chưa biết cách tách đoạn cần chú ý.
* Bài viết số 3: Thuyết minh về một khu du lịch nổi tiếng ở địa phương em
Đối với bài viết này, tối hướng dan các em tìm hiểu kỹ đối tượng thuyết minh (một trong số những khu du lịch nổi tiếng của địa phương như: Khoang Xanh, Ao Vua, Thác Đa, Tản Đà ...) qua các phương tiện thống tin đại chúng (đài, báo ..), xác định rõ phạm vi tri thức về đối tượng đó
(Diện tích mặt bằng, quy mố, cấu trúc thiết kế, khung cảnh, vai trò ý nghĩa, nguồn gốc ..), sử dụng phương pháp thuyết minh thích hợp: Nêu số liệu, định nghĩa, lịch sử hình thành ...
Đặc biệt, hướng dẫn kỹ các em phần thân bài cách tách đoạn như thế nào cho phù hợp với từng phạm vi tri thức. Ví dụ:
- Khi giới thiệu về nguồn gốc, lịch sử hình thành của khu du lịch các em triển khai bằng một đoạn văn.
Ví dụ về đoạn văn giới thiệu nguồn gốc hình thành khu du lịch Khoang Xanh - Suối Tiên (theo cách lập luận diễn dịch - đoạn văn thuyết minh có sử dụng yếu tố miêu tả)
Tương truyền, khu du lịch Khoang Xanh - Suối Tiên gắn liền với một truyền thuyết lãng mạn. Truyện xưa kể rằng, thuở hồng hoang, có một nàng tiên xinh đẹp tuyệt trần - con gái út của Ngọc Hoàng thượng đế, xuống trần gian dạo chơi và lạc vào thế giới tự nhiên tuyệt đẹp của chốn này. Nàng mải mê ca hát, soi bóng mình xuống mặt hồ trong xanh in hình mây trời lãng đãng, nàng mải mê ca hát, nàng đuổi theo đàn bướm sặc sỡ bay lượn rập rờn trên bãi cỏ xanh mơn mởn, rồi lại thỏa thích ngâm mình xuống dòng suối trong veo, mát lành. Mải vui với cảnh đẹp mà quên cả thời gian, tới khi mặt trời nghiêng bóng, nàng vội vã bay về trời và bỏ quên bộ xiêm y lộng lẫy màu xanh ngọc mà nàng vẫn thường mang theo bên mình. Bộ xiêm y màu xanh ấy chính là khu vực Khoang Xanh - Suối Tiên bây giờ.
Khi giới thiệu về vị trí địa lý và quy mô cấu trúc của khu du lịch các em cần triển khai thành một đoạn văn.
Ví dụ:
Đến với Khoang Xanh - Suối Tiên, du khách sẽ đi từ Hà Nội theo đường 32, hoặc đường cao tốc Láng - Hòa Lạc về phía Sơn Tây khoảng hơn 50km, dừng chân tại xã Vân Hòa, Ba Vì, Hà Nội. Khu du lịch Khoang Xanh - Suối Tiên nằm giữa dãy thung lũng của dãy núi Ba Vì, ở độ cao 400m so với mực nước biển, là nơi có phong cảnh ngoạn mục, hữu tình, với diện tích khoảng hơn 200ha. Bao bọc xung quanh là rừng cây xanh mát, nơi đây có những thác nước từ trên cao đổ xuống tung bọt trắng xóa, tạo nên những âm thanh kỳ diệu, như hòa vào bài ca của núi rừng. Trên thượng nguồn của dòng suối Tiên có nhiều dòng thác đẹp như: thác Mơ, thác Hoa, thác Tràm, thác Mâm Xôi ... Khí hậu ở đây mát mẻ quanh năm, có hệ động thực vật phong phú, có nhiều loài chim thú, thuận lợi cho sự hình thành và phát triển khu du lịch sinh thái. Những phiến đá to, bề mặt khá nhẵn nhụi nằm rải rác dọc theo bờ suối còn là điểm dừng chân lý tưởng để du khách nghỉ ngơi và ngắm cảnh núi rừng. Bàn tay của con người còn tạo dựng ở nơi đây những khu nghỉ dưỡng, những góc vui chơi khám phá hài hòa với bàn tay của tạo hóa làm hài lòng du khách bốn phương.
- Về vai trò ý nghĩa của khu du lịch cũng cần thuyết minh riêng thành một đoạn văn độc lập trong phần thân bài.
KẾT QUẢ THỰC HIỆN CÓ SO SÁNH ĐỐI CHỨNG
1 - Kết quả
qSau một năm thực hiên dedai tôi đã Gùng các.giáo viênibộcmôn Ngữ Văn Một số Diện phap giup , nocsing ĩờp^- THCS tach đoạn tiến hành điếu tra kháo sát chất lượng bộ môn Ngữ Văn khối 8 giữa học kỳ
II và kết quá thu được như sau:
Sĩ số
Giỏi
Khá
TB
Yếu
SL
%
Tăng
%
SL
%
Tăng
%
SL
%
Giảm
%
SL
%
Giảm
%
68
10
14,7
8,5
27
39,7
20,9
27
39,7
14,5
4
5,9
14,9

Như vậy sau 1 năm thực hiện “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 8 - THCS tách đoạn trong bài viết tập làm văn” kết quá học tập của học sinh có sự tiến bộ rõ rệt, số lượng học sinh giỏi tăng lên, còn số lượng học sinh trung bình và yếu giám đáng kể.
* Kết quá:
+ Học sinh giỏi cấp trường: 10 học sinh.
Sau khi thực hiện giái pháp này, tôi nhận thấy rằng: Đế tài đã mang lại những hiệu quá mà tôi mong muốn, đó là khắc phục tình trạng học sinh khi viết văn mà sắp xếp ý tứ lộn xộn, chồng chéo, rất khó nắm bắt. Nói khác hơn, qua giái pháp này, phần đông các em đã biết cách phân đoạn trong bài viết khá tốt, đã nắm bắt được mối quan hệ giữa các đoạn văn trên chỉnh thể bài văn. Học sinh đã say mê hơn đối với môn học Ngữ Văn, đã có nhiếu em mượn sách tham kháo để tự tìm hiểu thêm vế văn bàn ở thư viện nhà trường và tủ sách của các thầy cô.
2 - Một số kinh nghiệm và bài học
Qua thực tế giáng dạy nhiếu năm bộ môn Ngữ văn THCS và việc đưa đế tài “Một số biện pháp giúp học sinh lớp 8 - THCS tách đoạn trong bài viết tập làm văn” giáng dạy tôi đã đúc rút cho mình những kinh nghiệm như sau: Bộ môn Ngữ Văn cũng như bất kỳ bộ môn khoa học giáo dục được giáng dạy trong nhà trường trung học cơ sở mục đích tiếp thu và làm chủ kiến thức, bồi dưỡng con đường hình thành nhân cách cho học sinh. 
Muốn vậy, người thầy phải có vốn kiến thức vững vàng, có lòng yêu nghề, say mê nghiên cứu tìm tòi sáng tạo, luốn có ý thức giáo dục tư tưởng cho học sinh vào từng tiết học, người thầy phải tạo hứng thú cho học sinh bằng việc kết hợp nhiều phương pháp phù hợp trong nội dung bài dạy.
Việc tổ chức bài văn nói riêng và mọi văn bản nói chung bao giờ cũng phải trải qua một hệ thống: từ -> câu văn -> đoạn văn -> bài văn. Đó là lý thuyết ai cũng có thể nắm bắt được. Nhưng để có được đoạn văn và tạo được đoạn văn căn cứ vào đâu? Mối quan hệ giữa các đoạn như thế nào trên chỉnh thể bài văn? Đó là nội dung của giải pháp mà tối thể hiện trong đề tài này. Thống qua đó, giúp học sinh nhận thức rõ tầm quan trọng của đoạn văn trong bài viết. Cũng từ đó, các em biết quan tâm việc chia đoạn trong bài văn so vơi trước đây.
Giải pháp này theo tối khống chỉ vận dụng đối vơi bài viết thuộc thể loại tự sự mà có thể vận dụng đối vơi các thể loại khác của văn bản đều rất thiết thực, hiệu quả. Bởi vì mọi văn bản bao giờ cũng yêu cầu phải rõ ràng - hệ thống - chính xác.
PHẦN III: KẾT LUẬN- KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
Từ những kết quả đạt được, tối rút ra kết luận sau đây:
- Rèn luyện cách tách đoạn văn để có được bài văn mạch lạc, rõ ràng khống chỉ thành cống trong một thời gian nhất định, cũng khống phải chỉ trong quá trình học ở phổ thông mà còn phải rèn luyện cả đời, đối với những ai gắn với nghề cầm bút
- Xây dựng cho các em khả năng biết tư duy, cân nhắc trước mọi vấn đề khi viết, đặc biệt là viết văn, để từ đó lượng thông tin, ý tưởng, tình cảm của mình diễn đạt có hiệu quả hơn.
II. Đề xuất- kiến nghị
1. Đối với đồng nghiệp:
Vấn đề rèn luyện học sinh cách chia đoạn văn trong bài viết theo tôi đã mang lại hiệu quả thiết thực trong việc học văn - làm văn của học sinh. Bài viết có chia đoạn thì ý tưởng trình bày sẽ hệ thống, rõ ràng, mạch lạc. Nó góp phần thể hiện ý tưởng mà người viết muốn nói. Do vậy, thực hiện đề tài này sẽ từng bước góp phần nâng cao chất lượng học tốt của học sinh, đặc biệt nhất là đối với bộ môn Ngữ văn. Vì thế, tôi mong muốn đề tài này có thể được mọi giáo viên Ngữ văn cùng áp dụng thực hiện.
2. Đối với ngành:
Những giải pháp khoa học nào khả thi thì có thể phổ biến, nhân rộng để các trường trong huyện cùng thực hiện.
Trên đây là toàn bộ tri thức tôi tích lũy được, đồng thời xuất phát từ kinh nghiệm cá nhân được cọ sát qua thực tiễn giảng dạy. Tất nhiên sẽ còn nhiều chỗ chưa thật sát đối với đối tượng học sinh các vùng. Vì thế, tôi rất mong muốn được đồng nghiệp chân thành góp ý bổ sung để những giải pháp đưa ra của tôi có tính khả thi, hiệu quả hơn. Tôi chân thành cảm ơn.
Ý KIẾN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ VÀ XẾP LOẠI
CỦA HỘI ĐỔNG KHOA HỌC CƠ SỞ
..
..
..
..
..
..
..
..
Ngày	tháng 09 năm 2021
 	Chủ tịch Hội đồng
ĐÁNH GIÁ VÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
NGÀNH GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HUYỆN
..
..
..
..
..
..
..
..
Ngày	tháng .. năm 2021
 	Chủ tịch Hội đồng