SKKN Phát triển năng lực cho học sinh bằng cách tổ chức một số hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua văn bản Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy - Ngữ văn 10, ban cơ bản

 động, máy móc. Để từ đó, những năng lực chung cũng như năng 
lực đặc thù của môn Ngữ văn đã được hình thành và phát triển một cách rõ ràng 
cho HS, đáp ứng được những nhu cầu phức hợp mà thực tiễn cuộc sống hiện đại 
đang đặt ra. Từ kết quả này có thể khẳng định việc hình thành và phát triển 
những năng lực cần thiết cho HS trong văn bản “Truyện An Dương Vương và 
Mị Châu - Trọng Thủy” nói riêng và môn Ngữ văn nói chung bằng cách tổ chức 
các HĐTNST là rất cần thiết và phù hợp. 
Trong định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo 
dục và Đào tạo chuyển từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học theo định 
hướng phát triển năng lực, môn Ngữ văn đóng một vài trò rất quan trọng. Bên 
cạnh việc đáp ứng những nhu cầu về kiến thức, kĩ năng, tư tưởng thái độ của 
người học môn Ngữ văn còn có nhiệm vụ hết sức quan trọng trong việc hình 
thành nhân cách, bồi dưỡng tâm hồn và đặc biệt là hình thành và phát triển năng 
lực cho học sinh, nhằm đáp ứng những nhu cầu, đòi hỏi và những tình huống 
phức tạp mà cuộc sống hiện đại đang đặt ra. 
Để hướng tới và thực hiện được chiến lược đổi mới giáo dục phổ thông 
theo định hướng nói trên, môn Ngữ văn nói riêng và tất cả các môn học khác nói 
chung đều phải đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. 
Trong những phương pháp dạy học tích cực mang lại hiệu quả cao mà toàn 
ngành giáo dục đang tìm hiểu và áp dụng thì việc tổ chức các HĐTNST nhằm 
hình thành và phát triển năng lực cho học sinh là phương pháp rất cần thiết, phù 
hợp với xu thế hiện nay, phù hợp với tính chất môn học và đem lại kết quả cao. 
Việc dạy học thông qua tổ chức các HĐTNST không chỉ góp phần truyền cảm 
hứng, khơi dậy khả năng sáng tạo, niềm đam mê cho học sinh trong các giờ học 
tập môn Ngữ văn mà còn giúp giáo viên vỡ ra nhiều điều trong quá trình dạy 
học. Để từ đó, người dạy biết rút kinh nghiệm trong cách vận dụng phương 
pháp, nâng cao năng lực sư phạm và mở rộng tầm hiểu biết về chuyên môn của 
bản thân nhằm đáp ứng được những yêu cầu bức thiết của việc đổi mới chương 
trình giáo dục phổ thông hiện nay. 
 32 
3. Phạm vi ứng dụng của đề tài 
Đề tài có thể triển khai rộng rãi cho các đối tượng là giáo viên và học sinh 
lớp 10 khi tổ chức dạy học văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - 
Trọng Thủy”. Có thể vận dụng cho tất cả các trường THPT trong quá trình dạy 
học môn Ngữ văn khối 10 ở văn bản này, đặc biệt là các trường THPT ở tỉnh 
Nghệ An. 
Ngoài ra, những HĐTNST mà đề tài đã áp dụng cho việc dạy học văn 
bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy” để góp phần phát 
triển năng lực cho học sinh có thể được áp dụng khi dạy học các văn bản Văn 
học khác. 
4. Hướng phát triển của đề tài 
Đối với văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy”, 
ngoài những HĐTNST mà đề tài đã áp dụng để phát triển năng lực cho học 
sinh trong quá trình tổ chức dạy học, GV có thể áp dụng những HĐTNST khác 
để phát triển toàn diện hơn nữa năng lực của người học. Trên cơ sở những 
HĐTNST mà đề tài đã đưa ra, GV có thể khai thác sâu hơn, tổ chức ở quy mô 
lớn hơn, cho nhiều đối tượng HS hơn trong quá trình dạy học nội khóa và 
ngoại khóa về văn bản. 
Bản thiết kế hoạt động dạy học văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị 
Châu - Trọng Thủy” có thể có nhiều cách tối ưu hơn nữa để hiện thực hóa các 
hoạt động của giáo viên, đa dạng hóa các hoạt động của học sinh, nhằm phát 
triển năng lực cho người học một cách hiệu quả và toàn diện. 
5. Đề xuất, kiến nghị 
5.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo 
Sở Giáo dục và Đào tạo nên tăng cường tổ chức các buổi tập huấn về kiến 
thức, cách thức tổ chức và cách áp dụng các HĐTNST trong môn Ngữ văn nói 
riêng và các môn học khác nói chung cho giáo viên THPT. Để từ đó giáo viên 
được nâng cao nhận thức cũng như những kĩ năng cần thiết trong việc tổ chức 
các HĐTNST nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. 
5.2. Đối với nhà trường 
- Nhà trường cần quan tâm và chú trọng hơn nữa đến việc đổi mới đồng 
bộ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng 
lực cho học sinh. Xem dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển 
năng lực là yếu tố cơ bản của việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. 
- Nhà trường cần kết hợp với gia đình, các cá nhân và các tổ chức xã hội 
tạo điều kiện cũng như hỗ trợ nguồn kinh phí, trang thiết bị như máy tính, máy 
chiếu để giáo viên và học sinh có thể tổ chức các HĐTNST trong quá trình 
dạy học. 
 33 
- Để các HĐTNST được tổ chức một cách đa dạng, phong phú, phổ biến 
và có hiệu quả hơn nữa rất cần có sự phối hợp giữa các tổ chức như đoàn thanh 
niên, công đoàn với các tổ nhóm chuyên môn ở trường THPT. 
5.3. Đối với giáo viên 
- Để các HĐTNST được áp dụng tổ chức vào bài học một cách hiệu quả, 
giúp học sinh hình thành và phát triển được các năng lực giáo viên phải đặc biệt 
chú ý đến việc lên ý tưởng, lựa chọn hoạt động phù hợp, chuẩn bị kĩ càng, phân 
công nhiệm vụ cụ thể và hướng dẫn chi tiết cho học sinh trong các hoạt động 
học sinh trực tiếp trải nghiệm. 
- Việc tổ chức các HĐTNST cần phải được giáo viên áp dụng rộng rãi, 
thường xuyên và đa dạng. Đặc biệt cần có sự kết hợp giữa hình thức HĐTNST 
trong lớp học với các HĐTNST ngoài lớp học như tham quan, dã ngoại. Những 
hoạt động đó cần được tổ chức với quy mô rộng hơn, HS được tham gia đầy đủ 
hơn, từ đó việc hình thành và phát triển năng lực sẽ có hiệu quả cao hơn. 
- Bên cạnh các HĐTNST, giáo viên cần chú ý sử dụng kết hợp với các 
phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực khác để hình thành và phát triển năng lực 
cho học sinh một cách toàn diện hơn. 
 34 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo viên Ngữ văn lớp 10 tập 1, Nxb Giáo 
dục, 2006. 
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn 
Ngữ văn lớp 10, Nxb giáo dục Việt Nam, 2010. 
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 tập 1, Nxb Giáo 
dục Việt Nam, 2010. 
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Kỷ yếu hội thảo “Đổi mới chương trình, sách giáo 
khoa giáo dục phổ thông, kinh nghiệm quốc tế và vận dụng vào điều kiện 
Việt Nam”, Hà Nội ngày 10 - 12, tháng 12 năm 2012. 
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đề án Đổi mới chương trình và sách giáo khoa 
sau 2015. 
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu tập huấn dạy học và kiểm tra đánh giá theo 
định hướng phát triển năng lực học sinh, Nxb Giáo dục, 2015. 
7. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu tập huấn kĩ năng xây dựng và tổ chức 
các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường trung học, Nxb Giáo 
dục, 2015. 
8. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh 
nghề nghiệp giáo viên trung học phổ thông hạng II, Nxb Giáo dục Việt 
Nam, 2018. 
9. Đặng Vũ Hoạt, Hà Nhật Thăng, Tổ chức hoạt động giáo dục, NXB Giáo 
dục, 1998. 
10. Một số trang web có nội dung liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 
11. Thủ tướng Chính phủ, Chiến lược phát triển Giáo dục 2011 - 2020 của Thủ 
tướng Chính phủ, phê duyệt ngày 13 tháng 6 năm 2012 (Quyết định số 
711/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ). 
 35 
PHỤ LỤC 
Phụ lục 1: 
PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN VỀ THỰC TRẠNG DẠY HỌC THEO 
ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH THÔNG 
QUA TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO 
TRONG MÔN NGỮ VĂN 
Họ và tên giáo viên:............................................................................................... 
Trường:.................................................................................................................. 
 Để giúp cho việc tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm 
sáng tạo (HĐTNST) góp phần nâng cao hiệu quả phát triển năng lực cho học 
sinh trong dạy học môn Ngữ văn hiện nay, xin quý thầy (cô) cho biết một số 
thông tin sau (đánh dấu X vào ý kiến đồng ý) 
1. Theo thầy (cô), dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh hiện 
nay là việc làm: 
a. Rất cần thiết 
b. Cần thiết 
c. Không cần thiết 
2. Thầy (cô) đã tiếp xúc với cụm từ “HĐTNST” bao giờ chưa? 
a. Rất lâu rồi 
b. Chưa bao giờ 
c. Mới gần đây 
3. Theo thầy (cô), cơ hội để phát triển năng lực cho học sinh thông qua tổ chức 
HĐTNST trong dạy học môn Ngữ văn là: 
a. Rất nhiều 
b. Nhiều 
c. Không có cơ hội 
4. Thầy (cô) đã tiến hành dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học 
sinh thông qua dạy học môn Ngữ văn ở mức độ: 
a. Rất thường xuyên 
b. Thường xuyên 
c. Thỉnh thoảng 
d. Chưa bao giờ 
5. Thầy (cô) đã tiến hành tổ chức các HĐTNST để phát triển năng lực cho học 
 36 
sinh thông qua dạy học môn Ngữ văn ở mức độ: 
a. Rất thường xuyên 
b. Thường xuyên 
c. Thỉnh thoảng 
d. Chưa bao giờ 
6. Những thuận lợi để tổ chức các HĐTNST trong dạy học Ngữ văn góp phần 
phát triển năng lực cho học sinh hiện nay theo thầy (cô) là: 
a. Giáo viên có hiểu biết, nhiệt tình, tâm huyết 
b. Học sinh có cảm hứng, đam mê 
c. Sự quan tâm, phối hợp giữa nhà trường và các tổ chức xã hội khác 
d. Tất cả các ý kiến trên 
7. Theo thầy (cô) khó khăn thường gặp hiện nay khi tiến hành dạy học phát triển 
năng lực cho học sinh thông qua tổ chức các HĐTNST trong môn Ngữ văn là: 
a. Thiếu các hướng dẫn cụ thể 
b. Thiếu thời gian, Thiếu CSVT, kinh phí và phương tiện dạy học 
c. Thiếu các địa chỉ để tổ chức tham quan, khảo sát, học tập 
d. Thiếu sự quan tâm, phối hợp của các lực lượng xã hội khác 
8. Để tổ chức có hiệu quả các HĐTNST trong quá trình dạy học, theo quý thầy 
(cô) chúng ta cần quan tâm đến những vấn đề: 
a. Sắp xếp thời gian hợp lý 
b. Kinh phí tổ chức 
c. Cơ sở vật chất lớp học 
d. Sự góp sức của nhà trường và các tổ chức xã hội khác 
e. Tất cả các vấn đề trên 
 37 
Phụ lục 2: 
PHIẾU THU THẬP KẾT QUẢ CÁC NĂNG LỰC ĐẠT ĐƯỢC 
CỦA HỌC SINH 
Tên bài học: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy 
Tên học sinh: 
Lớp:............................................. 
Để thu thập kết quả các năng lực đạt được của học sinh thông qua việc tổ 
chức các HĐTNST trong dạy học văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị 
Châu - Trọng Thủy”, các em hãy cho biết kết quả sau khi học xong văn bản 
(đánh dấu X vào ô: Đạt hoặc không đạt) 
TT Các năng lực Yêu cầu cần đạt của các năng lực 
Kết quả 
Đạt 
Không 
đạt 
1 
Năng lực 
tự học 
- Xác định được nhiệm vụ học tập, 
lên kế hoạch và tự tìm hiểu bài học. 
- Đánh giá và điều chỉnh được kế 
hoạch học tập, hình thành được cách 
học tập riêng của bản thân. 
2 
Năng lực giải 
quyết vấn đề 
- Phát hiện, nêu và phân tích được 
tình huống 
- Thu thập và làm rõ các thông tin có 
liên quan đến vấn đề, đề xuất và lựa 
chọn được giải pháp giải quyết vấn 
đề phù hợp. 
- Thực hiện và suy nghĩ về cách thức 
tiến hành, điều chỉnh giải pháp. 
3 
Năng lực 
hợp tác 
- Tự nhận trách nhiệm và vai trò của 
mình trong hoạt động chung của 
nhóm, hoàn thành nhiệm vụ đạt được 
mục đích chung. 
- Theo dõi tiến độ hoàn thành công 
việc của từng thành viên và cả nhóm 
để điều hòa hoạt động phối hợp. 
- Tiếp thu, chia sẻ, hỗ trợ các thành 
viên khác và tổng kết kết quả đạt 
được. 
 38 
4 
Năng lực 
sáng tạo 
- Xác định và làm rõ thông tin, ý 
tưởng mới 
- Xem xét vấn đề dưới nhiều góc 
nhìn khác nhau, hình thành và kết nối 
các ý tưởng. 
- Lập luận về quá trình suy nghĩ, 
nhận ra yếu tố sáng tạo trong những 
quan điểm trái chiều, áp dụng được 
điều đã biết trong hoàn cảnh mới và 
suy nghĩ không theo lối mòn. 
5 
Năng lực sử 
dụng công 
nghệ thông tin 
và truyền 
thông 
- Khai thác được các dịch vụ trên 
mạng, xác định được thông tin cần 
thiết và xây dựng được các tiêu chí 
lựa chọn. 
- Sử dụng kĩ thuật để lưu trữ, xử lý 
thông tin hỗ trợ giải quyết vấn đề. 
6 
Năng lực 
tự quản lý 
- Làm chủ được cảm xúc của bản 
thân, bước đầu biết độc lập làm việc 
theo thời gian biểu. 
- Nhận ra và điều chỉnh được một số 
hạn chế của bản thân. 
7 
Năng lực giao 
tiếp tiếng Việt 
- Xác định được mục đích giao tiếp, 
có ứng xử phù hợp 
- Biết sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt 
ý tưởng của cá nhân, của nhóm một 
cách tự tin trong từng bối cảnh và đối 
tượng 
- Thể hiện được thái độ biểu cảm phù 
hợp với đối tượng và bối cảnh giao 
tiếp. 
8 
Năng lực cảm 
thụ thẩm mỹ 
- Nhận thức và làm chủ được các 
cảm xúc của bản thân. 
- Nhận biết được cảm xúc của người 
khác và những biểu hiện mang tính 
thẩm mỹ. 
- Làm chủ và liên hệ được những giá 
trị của con người và cuộc sống. 
 39 
Phụ lục 3: 
NHỮNG BỨC ẢNH ĐƯỢC SỬ DỤNG 
TRONG TRÒ CHƠI GHÉP TRANH 
Tranh 1 (Nguồn Internet) 
Tranh 2 (Nguồn Internet) 
 40 
Tranh 3 (Nguồn Internet) 
Tranh 4 (Nguồn Internet) 
 41 
Phụ lục 4: 
NỘI DUNG TÌNH HUỐNG 
TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM ĐÓNG VAI 
Phiên toà giả định xét xử về một nhân vật văn học 
GV hướng dẫn học sinh mở một phiên tòa giả định để tranh luận và giải 
quyết vấn đề về nhân vật Mị Châu. GV nêu vấn đề để dẫn vào hoạt động trải 
nghiệm cho học sinh đóng vai trong phiên tòa giả định. Những học sinh được 
nhóm giao nhiệm vụ vào vai ra chào cả lớp và bắt đầu hoạt động trải nghiệm. 
Mở đầu phiên tòa Thẩm phán giới thiệu về Mị Châu và khái quát lại 
những việc làm, hành động của Mị Châu dẫn đến việc Mị Châu bị Rùa Vàng kết 
tội và bị vua An Dương Vương chém đầu. Sau đó Thẩm phán tuyên bố lý do của 
việc mở phiên tòa: Việc làm, hành động và kết cục cuộc đời của Mị Châu để lại 
nhiều tranh luận, nhiều suy nghĩ trái chiều. Vì vậy chúng ta sẽ làm rõ vấn đề 
trong phiên tòa này (Phiên tòa xét xử vắng mặt Mị Châu) 
Thẩm phán mời Kiểm sát viên đọc bản cáo trạng: Kiểm sát viên là người 
sẽ kết tội Mị Châu. Bằng những lí lẽ và dẫn chứng Kiểm sát viên đọc bản cáo 
trạng kết tội Mị Châu. 
Sau phần luận tội của Kiểm sát viên, Thẩm phán sẽ mời Luật sư bào chữa 
cho Mị Châu. Bằng những lí lẽ, dẫn chứng, Luật sư sẽ bào chữa cho Mị Châu. 
Sau khi nghe hai bên trình bày, Thẩm phán sẽ đưa ra kết luận cuối cùng 
bằng những căn cứ, cơ sở xác đáng: Toàn tuyên án Mị Châu. 
Học sinh lớp 10C6 trải nghiệm đóng vai tình huống, tiết 5 ngày 18/09/2019) 
 42 
Phụ lục 5: 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH HỌC SINH TRỰC TIẾP THỰC HIỆN 
CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGIỆM 
(Lớp 10C7 trình bày sản phẩm trò chơi ghép tranh vào tiết 2 ngày 18/09/2019) 
(Học sinh lớp 10C7 trải nghiệm làm biên tập viên, trình bày nội dung trên phần 
mềm power point về Lễ hội đền Cổ Loa vào tiết 2 ngày 18/09/2019) 
 43 
(Học sinh lớp 10C6 trải nghiệm làm biên tập viên, trình bày nội dung trên phần 
mềm power point về kiến trúc đền Cuông vào tiết 4 ngày 18/09/2019) 
(Lớp 10C6 trải nghiệm làm biên tập viên, thống nhất nội dung và hình thức cho 
phần trình chiếu trên phần mềm power point) 
 44 
(Lớp 10C7 trải nghiệm làm phóng viên trong hoạt động tham quan tại đền 
Cuông - Diễn An - Diễn Châu - Nghệ An) 
(Học sinh lớp 10C6 vào vai nhân vật An Dương Vương nói lên suy nghĩ của 
mình và gửi lại bài học cho hậu thế vào tiết 5 ngày 18/09/2019) 
 45 
(Học sinh lớp 10C7 tham quan di tích đền Cuông 
Diễn An - Diễn Châu - Nghệ An) 
(Học sinh lớp 10C6 tham quan di tích đền Cuông - 
Diễn An - Diễn Châu - Nghệ An)