SKKN Phát triển năng lực đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh qua dạy học bài “Thế giới đa dạng của thông tin” (Ngữ Văn 10, Tập 2, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống)

âm chỉ đạo cụ thể sát sao việc thực hiện 
mục tiêu giáo dục của Chương trình GDPT Ngữ văn 2018. Tổ chức các hội thảo 
chuyên đề giữa các trường THPT nhằm đánh giá tình hình thực hiện Chương trình 
GDPT 2018 trong đó có môn Ngữ văn để tháo gỡ những khó khăn, thử thách; từ đó 
nhân rộng các kinh nghiệm, giải pháp để hoạt động dạy học có hiệu quả, nâng cao 
năng lực chuyên môn cho giáo viên đáp ứng được những đòi hỏi của Chương trình 
giáo dục phổ thông mới. 
 - Về phía nhà trường, cần bổ sung các sách tham khảo mới, đặc biệt là tài liệu 
nghiên cứu về đổi mới chương trình giáo dục hiện nay cho GV ở thư viện; Đầu tư 
thêm máy chiếu tại các phòng học, tạo điều kiện giúp đỡ cho một số GV biết và sử 
dụng thành thạo công nghệ thông tin để đáp ứng yêu cầu của Chương trình GDPT 
Ngữ văn 2018. 
 - Về phía giáo viên, để nâng cao kỹ năng nghề nghiệp GV cần nghiên cứu kỹ 
bài giảng; xác định được kiến thức trọng tâm; tìm hiểu, tham khảo các vấn đề thực 
tế liên quan phù hợp với năng lực người học, xây dựng kế hoạch dạy học cho từng 
chuyên đề, từng nội dung kiến thức theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động 
của HS để phát triển năng lực và phẩm chất cho HS. 
 Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm: phát triển năng lực đọc hiểu văn bản 
thông tin cho học sinh qua dạy học phần đọc bài “Thế giới đa dạng của thông tin” 
(Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, Ngữ văn 10, tập 2), được chúng tôi đúc rút 
được trong quá trình thực hiện tại đơn vị công tác. Rất mong nhận được sự góp ý 
của đồng nghiệp và hội đồng khoa học các cấp. 
 Chúng tôi xin chân thành cảm ơn! 
 65 
PHỤ LỤC 
Phụ lục 1. Kế hoạch giáo dục 
PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN LỚP 10 
 BỘ SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG 
NĂM HỌC: 2023 - 2024 
 (Áp dụng cho các lớp có Chuyên đề) 
 Cả năm có 35 tuần (140 tiết) 
 Học kì I: 18 tuần x 4 = 72 tiết 
 Học kì II: 17 tuần x 4 = 68 tiết 
1. HỌC KỲ I: (18 tuần x 4t = 72 tiết) 
BÀI 1. SỨC HẤP DẪN CỦA TRUYỆN KỂ (11 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1,2,3: Truyện về các vị thần sáng tạo thế giới 2 1,2 
- VB 4: Tản Viên từ Phán sự lục 2 3,4 
- VB 5: Chữ người tử tù 3 5,6,7 
Thực hành tiếng Việt - Sử dụng từ Hán Việt 1 8 
Viết 
- Viết VB nghị luận phân tích đánh giá một tác 
phẩm truyện (Chủ đề, những nét đặc sắc về hình 
thức nghệ thuật). Hướng dẫn Hs viết và thực hiện ở 
nhà. 
1 
9 
Nói và nghe - Giới thiệu, đánh giá nội dung, nghệ thuật của một 
tác phẩm truyện 
1 10 
Viết (tiếp) - Trả bài viết thực hiện ở nhà, theo hướng dẫn ở tiết 
9 
1 11 
BÀI 2: VẺ ĐẸP CỦA THƠ CA (11 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1,2,3: Chùm thơ hai-cư 1 12 
- VB 4: Thu hứng 2 13,14 
- VB 5: Mùa xuân chín 2 15,16 
- VB 6: Bản hoà âm ngôn từ trong Tiếng thu của 
Lưu Trọng Lư 
1 17 
Thực hành tiếng Việt - Lỗi dùng từ, lỗi về trật tự từ và cách sửa 1 18 
Viết - Viết VB nghị luận phân tích đánh giá một tác 
phẩm thơ. Một tiết hướng dẫn viết, một tiết Hs viết 
tại lớp. 
2 
19,20 
Nói và nghe - Giới thiệu, đánh giá nội dung, nghệ thuật của một 
tác phẩm thơ 
1 21 
Viết (tiếp) - Trả bài viết thực hiện tại lớp ở tiết 20 1 22 
BÀI 3: NGHỆ THUẬT THUYẾT PHỤC TRONG VĂN NGHỊ LUẬN (11 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1: Hiền tài là nguyên khí của quốc gia 2 23,24 
- VB 2: Yêu và đồng cảm 2 25,26 
- VB 3: Chữ bầu lên nhà thơ 2 27,28 
Thực hành tiếng Việt - Lỗi về mạch lạc và liên kết trong đoạn văn, văn 
bản 
1 29 
Viết 
- Viết bài luận thuyết phục người khác từ bỏ một 
thói quen hay một quan niệm. Hướng dẫn Hs viết và 
1 
30 
 66 
thực hiện ở nhà. 
Nói và nghe - Thảo luận về một vấn đề xã hội có ý kiến khác 
nhau 
1 31 
Viết (tiếp) - Trả bài viết thực hiện thực hiện ở nhà, theo hướng 
dẫn ở tiết 30 
1 32 
Đọc mở rộng - Thế giới mạng & tôi 1 33 
Kiểm tra, đánh giá Kiểm tra giữa kỳ 1 2 34,35 
BÀI 4: SỨC SỐNG CỦA SỬ THI (9 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc - VB 1: Héc-to từ biệt Ăng-đrô-mác 3 36,37,38 
- VB 2: Đăm Săn đi bắt Nữ Thần Mặt Trời 2 39,40 
Thực hành tiếng Việt - Sử dụng trích dẫn, cước chú và đánh dấu phần bị 
tỉnh lược trong VB 
1 41 
Viết - Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề. Hướng 
dẫn Hs viết và thực hiện ở nhà. 
1 42 
Nói và nghe - Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn 
đề 
1 43 
Viết (tiếp) - Trả bài viết được thực hiện ở nhà, theo hướng dẫn 
ở tiết 42 
1 44 
CHUYÊN ĐỀ 1 (10 tiết) 
Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian 
1. Tìm hiểu về nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian 2 45,46 
2. Thực hành nghiên cứu 3 47,48,49 
3. Tìm hiểu việc viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian 2 50,51 
4. Thực hành viết báo cáo 3 52,53,54 
BÀI 5: TÍCH TRÒ SÂN KHẤU DÂN GIAN (7 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1: Xuý Vân giả dại 2 55,56 
- VB 2: Huyện đường 1 57 
- VB 3: Hiện đại soi bóng tiền nhân 1 58 
Viết 
- Viết báo cáo nghiên cứu (Về một vấn đề văn hoá 
truyền thống Việt Nam). Hướng dẫn Hs viết và thực 
hiện ở nhà. 
1 
59 
Nói và nghe - Lắng nghe và phản hồi về kết quả thuyết trình một 
bài nghiên cứu 
1 60 
Viết (tiếp) - Trả bài viết được thực hiện ở nhà theo hướng dẫn ở 
tiết 59 
1 61 
Ôn tập - Củng cố kiến thức 1 62 
Kiểm tra, đánh giá Kiểm tra cuối học kỳ 1 2 63,64 
CHUYÊN ĐỀ 2 (15 tiết) 
 Sân khấu hoá tác phẩm văn học 
1. Tìm hiểu về sân khấu hoá tác phẩm văn học: Đọc VB 2 65,66 
2. Tìm hiểu về sân khấu hoá tác phẩm văn học: Xem vở diễn 2 67,68 
3. Thực hành sân khấu hoá tác phẩm văn học: Dựng kịch bản 4 69,70,71,
72 
2. HỌC KỲ II (17 tuần x 4t = 68 tiết) 
CHUYÊN ĐỀ 2 (15 tiết) 
 Sân khấu hoá tác phẩm văn học 
4. Thực hành sân khấu hoá tác phẩm văn học: Luyện tập & Biểu diễn 7 73,74,75, 
76,77,78,7
9 
BÀI 6: NGUYỄN TRÃI – DÀNH CÒN ĐỂ TRỢ DÂN NÀY (12 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
 67 
PPCT 
Đọc 
- VB 1: Tác gia Nguyễn Trãi 2 80,81 
- VB 2: Bình Ngô đại cáo 3 82,83,84 
- VB 3: Bảo kính cảnh giới (Bài 43) 1 85 
- VB 4: Dục Thuý sơn 1 86 
Thực hành tiếng Việt - Sử dụng từ Hán Việt 1 87 
Viết 
- Viết VB nghị luận về một vấn đề xã hội. Một tiết 
hướng dẫn viết, một tiết Hs viết tại lớp. 
2 
88,89 
Nói và nghe - Thảo luận về một vấn đề xã hội có ý kiến khác 
nhau 
1 90 
Viết (tiếp) - Trả bài viết thực hiện tại lớp ở tiết 89 1 91 
BÀI 7: QUYỀN NĂNG CỦA NGƯỜI KỂ CHUYỆN (12 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1: Người cầm quyền khôi phục uy quyền 3 92,93,94 
- VB 2: Dưới bóng hoàng lan 2 95,96 
- VB 3: Một chuyện đùa nho nhỏ 2 97,98 
Thực hành tiếng Việt - Biện pháp chêm xen, biện pháp liệt kê 1 99 
Viết 
- Viết VB nghị luận phân tích đánh giá một tác 
phẩm văn học (Chủ đề, nhân vật trong tác phẩm 
truyện). Hướng dẫn Hs viết và thực hiện ở nhà. 
1 
100 
Nói và nghe - Thảo luận về một vấn đề văn học có ý kiến khác 
nhau 
1 101 
Viết (tiếp) - Trả bài viết ở nhà đã hướng dẫn ở tiết 75 1 102 
Đọc mở rộng - Con khướu sổ lồng 1 103 
Kiểm tra, đánh giá Kiểm tra giữa kỳ 2 2 104,105 
CHUYÊN ĐỀ 3 (10 tiết) 
Đọc, viết, giới thiệu một tập thơ, một tập truyện ngắn hoặc một tiểu thuyết 
1. Tìm hiểu về cách đọc và Thực hành đọc 2 106,107 
2. Tìm hiểu một số hướng viết bài và Thực hành viết 
5 
108,109,1
10 
111,112 
3. Tìm hiểu yêu cầu của hoạt động giới thiệu (thuyết trình) và Thực hành giới 
thiệu (thuyết trình) 
3 
113,114,1
15 
BÀI 8: THẾ GIỚI ĐA DẠNG CỦA THÔNG TIN (11 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB 1: Sự sống và cái chết 2 116,117 
- VB 2: Nghệ thuật truyền thống của người Việt 2 
118,119 
- VB 3: Phục hồi tâng ozone: Thành công hiếm hoi 
của nỗ lực toàn cầu 
2 120,121 
Thực hành tiếng Việt - Sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ 1 122 
Viết 
- Viết một văn bản nội quy hoặc văn bản hướng dẫn 
nơi công cộng. Một tiết hướng dẫn viết, một tiết Hs 
viết tại lớp. 
2 
123,124 
Nói và nghe - Thảo luận về văn bản nội quy hoặc văn bản hướng 
dẫn nơi công cộng 
1 125 
Viết (tiếp) - Trả bài viết thực hiện tại lớp theo hướng dẫn ở tiết 
124 
1 126 
BÀI 9: HÀNH TRANG CUỘC SỐNG (11 tiết) 
Kĩ năng Bài Số tiết Tiết 
PPCT 
Đọc 
- VB1: Về chính chúng ta 2 127,128 
- VB2: Con đường không chọn 2 129,130 
 68 
- VB3: Một đời như kẻ tìm đường 2 131,132 
Thực hành tiếng Việt - Sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ (tiếp) 1 133 
Viết - Viết bài luận về bản thân. Một tiết hướng dẫn viết, 
một tiết Hs viết tại lớp. 
2 134,135 
Nói và nghe 
- Thuyết trình về một vấn đề xã hội có sự dụng kết 
hợp phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ 
1 
136 
Viết (tiếp) - Trả bài viết được thực hiện tại lớp ở tiết 135 137 
Ôn tập - Củng cố kiến thức 1 138 
Kiểm tra, đánh giá Kiểm tra cuối học kỳ 2 2 139,140 
Phụ lục 2.Hoạt động dạy học 
Phụ lục 3. Sản phẩm của HS 
Phụ lục 4. Phiếu học tập 
Phiếu học tập số 1.Trả lời câu hỏi Trong khi đọc: 
Câu 1 : Các thông tin về tầng ozone và vai trò của nó? 
 69 
(Quan sát các thẻ đọc: chú ý thông tin về hợp chất CFC, hai 
nhà khoa học Mô - li- nơ và Rao-lân đã phát hiện ra sự thật 
gì về chất CFC, những tổn hại to lớn mà hợp chất CFC gây ra 
với tầng ozone?) 
 Câu 2. Liên hợp quốc đã có những nỗ lực gì nhằm xóa sổ các 
hóa chất có hại cho tầng ozone? Những nhân tố nào làm nên 
thành công cuae nỗ lực phục hồi tầng ozone? 
 Phiếu học tập số 2.Trả lời câu hỏi Sau khi đọc: 
Đề tài Bảo vệ sự sống trên Trái đất 
Nhan đề Khái quát thông tin chính của VB. 
Sa -pô Giới thiệu khái quát nội dung của VB, tạo sự chú ý và giúp người 
đọc định hướng nhận biết nội dung VB. 
Phần chữ in 
đậm 
Cung cấp thông tin chính của từng phần/ mục trong VB, tạo bố cục 
mạch lạc cho VB, giúp người đọc dễ tiếp nhận VB. 
 Phiếu học tập số 3. 
Những nghiên cứu về tầng ozone và lỗ thủng tầng ozone 
Vị trí trong bầu khí quyển 
Vai trò 
Hợp chất CFC 
Những nhân tố làm nên thành công của nỗ lực phục hồi tầng ozone 
Phiếu học tập số 4 
Ngôn ngữ của VB này đáp ứng những yêu cầu nào của bản 
tin? Bạn có đồng tình khi đưa tin coi nhà nghiên cứu khoa 
học là “thám tử”, “tuyến phòng thủ” và sự nỗ lực phục hồi 
tầng ozone là một “cuộc chiến”? 
Tìm những phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ? Nêu tác 
dụng của các phương tiện phi ngôn ngữ? 
 70 
Phiếu học tập số 5 
Quan điểm chính của tác giả bài viết? 
Nêu một số vấn đề trên thế giới hiện nay cần đến những 
nỗ lực của toàn cầu? 
Suy nghĩ về trách nhiệm cá nhân đối với sự tồn vong của 
nhân loại và Trái Đất? 
Phụ lục 5. Rubic đánh giá thảo luận nhóm 
TIÊU CHÍ CẦN CỐ GẮNG 
(0 – 4 điểm) 
ĐÃ LÀM TỐT 
(5 – 7 điểm) 
RẤT XUẤT SẮC 
(8 – 10 điểm) 
Hình thức 
(2 điểm) 
0 điểm 
Bài làm còn sơ 
sài, trình bày cẩu 
thả 
Sai lỗi chính tả 
1 điểm 
Bài làm tương đối đẩy 
đủ, chỉn chu 
Trình bày cẩn thận 
Không có lỗi chính tả 
2 điểm 
Bài làm tương đối 
đẩy đủ, chỉn chu 
Trình bày cẩn thận 
Không có lỗi chính tả 
Có sự sáng tạo 
Nội dung 
(6 điểm) 
1 - 3 điểm 
Chưa trả lơi đúng 
câu hỏi trọng tâm 
Không trả lời đủ 
hết các câu hỏi 
gợi dẫn 
Nội dung sơ sài 
mới dừng lại ở 
mức độ biết và 
nhận diện 
4 – 5 điểm 
Trả lời tương đối đầy 
đủ các câu hỏi gợi dẫn 
Trả lời đúng trọng tâm 
Có ít nhất 1 – 2 ý mở 
rộng nâng cao 
6 điểm 
Trả lời tương đối đầy 
đủ các câu hỏi gợi 
dẫn 
Trả lời đúng trọng 
tâm 
Có nhiều hơn 2 ý mở 
rộng nâng cao 
Có sự sáng tạo 
Hiệu quả 
nhóm 
(2 điểm) 
0 điểm 
Các thành viên 
chưa gắn kết chặt 
chẽ 
Vẫn còn trên 2 
thành viên không 
tham gia hoạt 
động 
1 điểm 
Hoạt động tương đối 
gắn kết, có tranh luận 
nhưng vẫn đi đến 
thông nhát 
Vẫn còn 1 thành viên 
không tham gia hoạt 
động 
2 điểm 
Hoạt động gắn kết 
Có sự đồng thuận và 
nhiều ý tưởng khác 
biệt, sáng tạo 
Toàn bộ thành viên 
đều tham gia hoạt 
động 
Điểm 
TỔNG 
PHỤ LỤC 6. PHIẾU KHẢO SÁT THÁI ĐỘ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH 
Nội dung khảo sát Ý kiến của bạn Lí do 
 71 
Rất hào hứng 
Hào hứng 
Bình thường 
Không quan tâm 
PHỤ LỤC 7. PHIẾU KHẢO SÁT KẾT QUẢ THỰC HIỆN HOẠT ĐỘNG 
DH 
Nội dung đánh giá 
Mức độ 
Tốt khá Đạt Chưa đạt 
1. Không khí học tập tích cực, thoải mái; số 
nhiệm vụ và thời gian phù hợp 
2. Nội dung các nhiệm vụ bắt buộc đảm bảo 
giúp học sinh đạt chuẩn yêu cầu cần đạt về 
năng lực, phẩm chất 
3. Nhiệm vụ tự chọn giúp củng cố, khắc sâu kiến 
thức; tôn trọng nhu cầu, hứng thú của 
học sinh 
4. Các nhiệm vụ khuyến khích học sinh sáng 
tạo 
5. Cách thức hoạt động linh hoạt, giúp giáo 
viên có thể hỗ trợ tối đa cho học sinh khi có 
nhu cầu 
6. Học sinh tích cực, trách nhiệm khi lựa chọn 
nhiệm vụ 
7. Học sinh thực hiện các sản phẩm vượt 
khuôn khổ được yêu cầu; tích cực, chủ động 
khi tham gia đánh giá 
8. Học sinh được phát triển kĩ năng học tập và kĩ 
năng xã hội; có cơ hội làm việc độc lập cũng 
như hợp tác một cách linh hoạt 
 72 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
 1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2018), Chương trình Giáo dục phổ thông môn Ngữ 
văn, Hà Nội. 
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, (2019), Hướng dẫn dạy học theo chương trình giáo dục 
phổ thông mới. Những vấn đề chung, Hà Nội. 
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Dự án Phát triển giáo dục trung học phổ thông (2010), 
Tài liệu tập huấn Đổi mới kiểm tra kết quả học tập của học sinh trung học phổ 
thông, Hà Nội. 
4. Đỗ Ngọc Thống (Tổng chủ biên), Bùi Minh Đức (chủ biên), Đỗ Thu Hà, Phạm 
Thị Hiền, Lê Thị Minh Nguyệt. (2020), Dạy học phát triển năng lực môn Ngữ Văn 
trung học phổ thông.NXB Đại học sư phạm. 
5. Đỗ Ngọc Thống (Tổng chủ biên), Bùi Minh Đức-Nguyễn Thành Thi, (2019). 
Hướng dẫn dạy học phát triển năng lực môn Ngữ Văn trung học phổ thông theo 
chương trình giáo dục phổ thông mới, NXB Đại học sư phạm. 
6. Phan Huy Dũng (chủ biên), Đặng Lưu, Hà Văn Minh, Nguyễn Thị Thanh Hiếu, Lê 
Thị Hồ Quang, (2022), Để học tốt Ngữ văn 10, tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam 
7. Nguyễn Chí Hòa, Hoàng Thị Hiền Lương, Nguyễn Kim Toại, (2022), Kế hoạch bài 
dạy Ngữ văn - kết nối tri thức với cuộc sống, tập 1,NXB Đại học quốc gia Hà Nội. 
8. Bùi Mạnh Hùng (Tổng chủ biên), Phan Huy Dũng (chủ biên), Trần Ngọc Hiếu, 
Nguyễn Thị Diệu Linh, Đặng Lưu, Hà Văn Minh, Nguyễn Thị Ngọc Minh, Nguyễn 
Thị Nương, Đỗ Hải Phong, (2022), Ngữ văn 10, tập 1, Sách giáo viên, NXB Giáo 
dục Việt Nam. 
9. Phạm Thu Hương (Chủ biên), Đoàn Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thế Hưng, Trịnh 
Thị Lam, Lê Thị Minh Nguyệt, Trần Hoài Phương, Phan Thị Hồng Xuân, (2022), 
Giáo trình xây dựng kế hoạch dạy học môn Ngữ văn, NXB Đại học Sư phạm. 
10. Đoàn Thị Thanh Huyền (2017), Phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 10 
trong dạy học Ngữ văn, Luận án tiến sĩ Khoa học Giáo dục, ĐHSPHN. 
11. Trịnh Thị Lan (2016), Đề xuất một khái niệm “văn bản thông tin” gắn với 
phong cách ngôn ngữ của văn bản cho chương trình Ngữ văn ở trường phổ thông, 
T/c Khoa học Giáo dục, số 132 (tr56-59). 
12. Trần Thị Ngọc (2015), Một số biện pháp phát triển năng lực tự đọc – hiểu văn bản 
văn học cho học sinh trung học phổ thông , T/c Giáo dục, số 362, tháng 7/2015. 
13. Lê Hồng Mai (2015), Quy trình rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản văn học cho học 
sinh phổ thông, Tạp chí Khoa học Giáo dục số 114, tháng 3/2015.