SKKN Phương pháp dạy học tích hợp liên môn trong môn Ngữ Văn ở Trường THCS Long Sơn

ụng của lối kể này?( có 1 đoạn nhỏ tác giả chuyển sang điểm nhìn của cô kĩ sư)
?Em có nhận xét gì về cốt truyện và các nhân vật trong truyện? 
? Phương thức biểu đạt của tác phẩm?
? Ấn tượng của em về mảnh đất Sa pa?
- Một nơi có cảnh đẹp và thơ mộng.Vậy ta sẽ cùng nhau khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa.
? Hãy tìm các chi tiết trong bài thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên nơi đây?
- Thảo luận nhóm:
+ Nhóm 1+2: Em có nhận xét gì về ngôn ngữ miêu tả trong các hình ảnh trên?
+ Nhóm 3: Bằng nghệ thuật kể chuyện đó tác giả đã khắc họa một Sa Pa như thế nào? 
? Từ đó em cảm nhận được gì về cảnh sắc thiên nhiên nơi đây và tâm hồn tác giả?
GV: thiên nhiên ở Sa Pa đẹp và thơ mộng nhưng ko kém phần khắc nghiệt thế nên đòi hỏi con người nơi đây phải thực sự có nghị lực và tình yêu với mảnh đất này mới gắn bó được lâu dài đặc biệt là những người lao động và chất trữ tình của tác phẩm không chỉ thể hiện ở thiên nhiên thơ mộng mà cũng thể hiện ở vẻ đẹp tâm hồn của những con người đang ngày đêm cống hiến thầm lặng.
?Vẻ đẹp của những con người lao động đc tác giả khắc họa qua những nhân vật nào?Ai là nhân vật chính?
? Theo em cách giới thiệu nhân vật chính của tác giả có gì đặc biệt?
- > Nhân vật ko xuất hiện từ đầu mà hiện ra trong cuộc gặp tình cờ trong chốc lát với các nhân vật khác .
?Điểm nhìn trần thuật được đặt vào nhân vật nào?
-> Thảo luận nhóm: 
+ Nhóm 1: Hãy tìm những chi tiết giới thiệu về anh thanh niên?
+ Nhóm 2: Anh đã sống trong hoàn cảnh như thế nào? Em có suy nghĩ gì về hoàn cảnh đó?
+ Công việc thường ngày của anh thanh niên là gì? (thời gian làm việc và những khó khăn trong công việc?)
GVBS: Anh thanh niên theo lời kể của bác lái xe là mắc phải một căn bệnh mà y văn trên thế giới chưa từng phát hiện ra đó là bệnh “thèm người” vì anh sống 1 mình trên đỉnh núi cao heo hút.
- GV trình chiếu hình ảnh máy đo mưa của trạm khí tượng để HS hình dung được công việc của anh thanh niên.
?Từ đó em có suy nghĩ gì về công việc mà anh thanh niên đang làm và hoàn cảnh sống của anh?
GV: Điều kiện làm việc hết sức khắc nghiệt, gian khổ dễ khiến con người nản lòng vì vậy nó đòi hỏi con người phải có nghị lực phi thường mới bám trụ được nơi đây.
? Nhận xét của em về hoàn cảnh sống cũng như công việc của anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe? 
Gv chốt tiết 1
I. Đọc- Hiểu chú thích:
 1. Tác giả:
- Nguyễn Thành Long (1925- 1991) quê ở Duy Xuyên- Quảng Nam.
- Là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí với một phong cách văn xuôi nhẹ nhàng, tình cảm, thường pha chất kí và giàu chất thơ.
- Truyện của ông thường ánh lên vẻ đẹp của con người nên có khả năng thanh lọc làm trong sáng tâm hồn khiến chúng ta yêu thêm cuộc sống.
- Tác phẩm chính: Chuyện nhà chuyện xưởng; Bát cơm Cụ Hồ; Giữa trong xanh...
2. Tác phẩm:
 + Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” là kết quả của chuyến đi lên Lào Cai trong mùa hè năm 1970 của tác giả.
- Rút từ tập : Giữa trong xanh (1972).
+Đề tài: Viết về thiên nhiên và con người lao động.
+ Chủ đề : Ca ngợi những con người lao động thầm lặng.
3. Từ khó:
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Đọc – tóm tắt:
2.Tìm hiểu chung.
* Ngôi kể: Ngôi thứ 3.
* Điểm nhìn trần thuật: đặt điểm nhìn trần thuật vào nv ông họa sĩ già.
=> Giữ cho câu chuyện sự chân thật , khách quan vừa có điều kiện làm nổi bật chất trữ tình, suy tư của tác giả.
* Cốt truyện: Đơn giản dựa vào cuộc gặp gỡ tình cờ của các nhân vật.
* Phương thức biểu đạt chính: Tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm và nghị luận.
3.Phân tích:
a.Vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa.
 + Những rặng đào,những đàn bò lang cổ có đeo chuông
+ Nắng len tới đốt cháy rừng cỏ.
+ Cây thông rung tít trong nắng.
+ Những đám mây cuộn tròn,lăn trên các vòm lá.
+ Nắng đã mạ bạc cả con đèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn. 
=>Từ ngữ giàu chất tạo hình và giàu chất thơ.
=> Biện pháp nhân hóa, so sánh.
=>Thiên nhiên thơ mộng,tuyệt đẹp, thể hiện chất trữ tình trong tác phẩm. Tâm hồn tinh tế và giàu rung cảm của tác giả.
b.Vẻ đẹp của con người đang ngày đêm cống hiến thầm lặng.
* Nhân vật anh thanh niên.
- Là một thanh niên 27t, tầm vóc bé nhỏ,nét mặt rặng rỡ
+ Hoàn cảnh sống:
- Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2.600 mét, quanh năm không một bóng người,anh căn mắc bệnh “thèm người” -> Heo hút vắng vẻ, cô đơn đến cô độc, thiếu thốn tình cảm và khí hậu khắc nghiệt.
+ Công việc:
- Công việc hàng ngày là công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu: Đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất góp phần dự báo thời tiết chính xác hàng ngày, phục vụ đời sống, sản xuất của nhân dân, đất nước.
- Thời gian làm việc vào 4h,11h,7h tối lại 1h sáng.
 - Những khó khăn: gió, tuyết và im lặng, gió thổi giống như những nhátt chổi lớn quét đi tất cả, ném vứt lung tung...
=>công việc gian khổ đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên trì và tình yêu với nghề .
 Một hoàn cảnh sống đặc biệt cô đơn đến mức cô độc. Là một người biết vượt lên trên mọi hoàn cảnh và gian khổ.
Yêu cầu hs nhắc lại về công việc và hoàn cảnh sống của anh thanh niên.
? Theo lời kể của anh thanh niên, ta biết được anh làm nghề gì? Làm việc trong hoàn cảnh như thế nào?
? Theo em, cái gian khổ nhất trong công việc của anh thanh niên là gì? Vì sao?
- HS nhận xét.
? Nhưng vì sao anh có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ và vẫn sống vui khoẻ trong hoàn cảnh ấy?
? Trong đoạn văn trên anh có nói: "Nhưng từ hôm đấy cháu sống thật hạnh phúc”, em hiểu gì về niềm hạnh phúc của anh thanh niên? Hãy nêu quan điểm của em về hạnh phúc?
? Anh có quan niệm như thế nào về lí tưởng cuộc sống?
- Học sinh phát biểu.
? Cuộc sống của anh không hề cô đơn vì anh còn có những nguồn vui khác đó là nguồn vui nào?
? Qua đó em có suy nghĩ gì về đời sống tâm hồn của anh thanh niên?
? Trong cuộc gặp gỡ của anh thanh niên với ông hoạ sĩ và cô kĩ sư ta còn thấy anh thanh niên có những nét phẩm chất nào nữa?
- HS: Về trước hái hoa tặng cô gái, nhắc cô gái chiếc khăn mùi soa, tặng khách làn trứng nhưng lại không tiễn vì lí do sắp đến giờ ốp-> cởi mở, chân thành, rất quí trọng tình cảm của mọi người (thân tình với bác lái xe) thái độ ân cần chu đáo với mọi người, sự cảm động vui mừng của anh khi thấy khách xa đến thăm( về trước pha nước, tặng hoa).
? Khi hoạ sĩ muốn vẽ anh, thì anh đã tỏ thái độ như thế nào?
? Hãy khái quát vẻ đẹp về tinh thần, tình cảm, cách sống và và những suy nghĩ về cuộc sống, công việc của anh thanh niên?
?Vậy em hiểu thế nào là sống có lí tưởng? Theo em là thanh niên trong thời đại mới có cần sống có lí tưởng ko?
- Giáo viên cho học sinh thảo luận:
+ Nhóm 1: Nhân vật ông hoạ sĩ đóng vai trò gì trong truyện?
+ Nhóm 2: Tình cảm và thái độ của ông như thế nào khi tiếp xúc và trò chuyện với anh thanh niên?
+ Nhóm 3: Ông đã có suy nghĩ như thế nào về nghề nghiệp, nghệ thuật và cuộc sống của con người?
- GV: Ông suy nghĩ định dành những năm tháng cuối đời về nghỉ ngơi tĩnh dưỡng ở vùng núi Sa Pa đẹp lặng lẽ này. Nhưng Sa Pa đâu có lặng lẽ như ông tưởng, hay đúng hơn đó chỉ là sự lặng lẽ bên ngoài, trên bề mặt, trong phong cách mà thôi. Còn ở đó có biết bao con người đang âm thầm lặng lẽ mà say mê làm việc cống hiến cho đất nước.
? Cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên, nghe những điều anh nói, anh kể, cô kĩ sư có ấn tượng cảm xúc gì?
? Nếu thiếu nhân vật bác lái xe thì câu chuyện sẽ ra sao?
- HS xác định.
? Ngoài ra, trong tác phẩm còn có những nhân vật không xuất hiện trực tiếp mà chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên đó là những nhân vật nào? Nhận xét của em về những nhân vật này?
GV: Trong truyện có những lúc điểm nhìn trần thuật còn thể hiện qua cái nhìn của cô kĩ sư. Vậy cô gái được anh nói, anh kể như thế nào về hoàn cảnh?
? Cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên, nghe những điều anh nói, anh kể, cô kĩ sư có ấn tượng cảm xúc gì?
? Ý kiến của em về nghệ thuật xây dựng truyện của tác giả khi sử dụng nhiều nhân vật trong tác phẩm?
? Hãy nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện?
? Tác giả muốn gửi gắm nội dung nào thông qua câu chuyện?
- Học sinh nhận xét
- Gọi HS đọc ghi nhớ (SGK)
 Bài tập 1: (Nhóm 1)
Truyện “Lặng lẽ Sa Pa” như một bài thơ giàu chất trữ tình. Chất trữ tình đó được tạo bởi những yếu tố nào?
- HS giải quyết.
Bài tập 2: (Nhóm 2)
Tại sao tất cả các nhân vật trong truyện không được đặt tên?
- HS giải quyết.
- Gv nhận xét , chốt nội dung bài học
Bài tập 3: (Nhóm 3): Vì sao tác giả lại đặt tên cho tác phẩm là "Lặng lẽ Sa Pa"?
- Học sinh tự giải quyết.
- Giáo viên nhận xét, chốt nội dung bài học.
II. Đọc- Hiểu văn bản:
*. Nhân vật anh thanh niên ( tiếp)
 - Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu.
- Sống trong hoàn cảnh cô độc, “ cô độc nhất thế gian”, “thèm người”
+ Quan niệm về nghề nghiệp:
- Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi.
- Công việc gian khổ đấy nhưng cất nó đi, cháu buồn chết mất.
- Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc.
-> Ý thức được về công việc có ích và cần thiết cho đất nước, cho nhân dân.Có tinh thần kỉ luật cao,yêu nghề và say mê khoa học Anh thấy cuộc sống và công việc của mình thật có ý nghĩa, thật hạnh phúclòng yêu nghề,sống có mục đích.
+ Quan niệm về cuộc sống:
- Anh yêu sách và rất ham đọc sách.
- Anh còn biết tổ chức, sắp xếp cuộc sống khoa học, ngăn nắp, chủ động ngoài việc đọc sách, chăm hoa, nuôi gà...nơi ở và làm việc của anh cũng nhỏ nhắn, xinh xắn, gọn gàng và khá đẹp
 => biết tự tạo niềm vui cho mình trong cuộc sống. Có đời sốn tâm hồn phong phú biết vượt qua mọi hoàn cảnh và làm chủ cuộc sống.
+ Phẩm chất:
- Cởi mở, chân thành,cởi mở, rất quí trọng tình cảm của mọi người. 
- Về pha nước mời khách
- Hái hoa tặng cô gái, tặng làn trứng cho khách.
- Gửi tam thất cho vợ bác lái xe.
- Từ chối vẽ và giới thiệu với hoạ sĩ những người khác đáng cảm phục hơn-> anh là người khiêm tốn.
-> Anh thanh niên là người lao động trẻ trẻ tuổi, làm công việc bình thường lặng lẽ mà vô cùng càn thiết có ích cho nhân dân, cho đất nước,là người có lí tưởng sống cao đẹp.
 * Ông hoạ sĩ:
- Vừa là nhân vật vừa là điểm nhìn trần thuật của tác giả, vừa là người thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của tác giả, ông hoạ sĩ có một vai trò quan trọng sau nhân vật anh thanh niên.
- Ông xúc động và bối rối vì được gặp điều mà ông hằng mong ước. 
- Thấy đc sự bất lực của ông về nghệ thuật và thấy mình khao khát và thèm yêu cuộc sống.
- Suy nghĩ về Sa Pa về những dự định của mình.
=> Gợi trong ông những suy tư sâu sắc về nghề nghiệp, cuộc sống con người về sức mạnh và sự bất lực của nghệ thuật trước cuộc sống, về cái khó khăn, nhọc nhằn của người nghệ sĩ... 
*. Các nhân vật khác:
 - Cô kĩ sư:
+ Từ bỏ thủ đô hoa lệ, xung phong lên miền núi theo tiếng gọi của tổ quốc.
+ bàng hoàng, cô hiểu thêm cuộc sống của anh thanh niên, về cái thế giới những con người như anh, về con đường mà cô đã chọn.
 -> Sự bừng dậy của những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi người ta gặp được những ánh sáng đẹp đẽ toả ra từ cuộc sống, từ tâm hồn của người khác.
- Bác lái xe: Qua lời kể của bác lái xe 
+ Kích thích được sự chú ý, đón chờ sự xuất hiện của anh thanh niên.
+ Biết được nét sơ lược về nhân vật chính.
-> câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn.
- Anh kĩ sư vườn rau ở Sa Pa. Anh cán bộ nghiên cứu sét-> họ là những người miệt mài lao động khoa học, lặng lẽ mà khẩn trương vì lợi ích của đất nước, vì cuộc sống của mọi người.
III. Tổng kết .
1. Nghệ thuật: 
- Tạo tình huống truyện tự nhiên, tình cờ, hấp dẫn.
- Xây dựng ngôn ngữ đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm
- Nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên đặc sắc, miêu tả nhân vật với nhiều điểm nhìn
- Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt: kể, tả, nghị luận 
2. Nội dung:
- Ca ngợi những con người có lớ tưởng sống cao đẹp đang lao động miệt mài, lặng lẽ cống hiến sức mình cho đất nước
 - Lí giải ý nghĩa của niềm vui lao động
* Ghi nhớ: 
 IV. Luyện tập:
1.- Những đoạn văn tả cảnh thiên nhiên thơ mộng.
- Vẻ đẹp của cuộc sống một mình ngày đêm giữa thiên nhiên, giữa vùng núi cao, thầm lặng mà đầy sức sống.
- Cuộc gặp gỡ tình cờ mà xúc động trong lòng người ở người đi.
2.- Tác giả muốn vô danh họ, bình thường hoá họ, muốn nói rằng đó là những con người lao động bình thường, phổ biến thường gặp trong quần chúng nhân dân ta trên khắp nẻo đường đất nước.

IV. CỦNG CỐ:
- Học sinh hát tập thể bài "Khát vọng tuổi trẻ"
V. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
+ Từ nhân vật anh thanh niên em có suy nghĩ gì về lí tưởng sống của thế hệ trẻ ngày nay? Em phải làm gì để thực hiện được lí tưởng của mình?
+ Vẽ phác họa vài nét về thiên nhiên và con người Sa Pa?
+ Soạn bài: Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng). Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm chia bố cục văn bản.
 C. KẾT LUẬN
Có thể thấy việc mạnh dạn vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích hợp liên môn vào bộ môn Ngữ Văn ở THCS nói chung và Ngữ Văn 9 nói riêng theo tôi thật sự có hiệu quả đã góp phần thay đổi nhận thức của người dạy và người học đồng thời cho thấy hiệu quả giúp học sinh nắm được những sự kiện, hiện tượng của cuộc sống, bên cạnh đó còn giúp các em hiểu được những tư tưởng, những cách đánh giá nhìn nhận của nhà văn qua việc xây dựng hình tượng nghệ thuật. Không những vậy tôi còn nhận thấy các em đã mạnh dạn bày tỏ thái độ của mình trước một vấn đề, biết trân trọng cái đẹp, biết cảm phục trước vẻ đẹp tâm hồn của những con người lao động bình thường từ đó hình thành cho các em về khát vọng sống có lí tưởng.
D. KIẾN NGHỊ
Từ việc áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích hợp liên môn trong quá trình dạy học môn Ngữ Văn ở THCS nói chung và trường THCS Long Sơn nói riêng bằng những định hướng và giải pháp mà tôi đề ra theo tôi là có tính khả thi và có hiệu quả. Trong quá trình thực hiện để bài dạy thực sự có hiệu quả và có thể động viên các đồng nghiệp cùng áp dụng có hiệu quả tôi mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị sau:
1. Đối với tổ, nhóm chuyên môn:
Cần tăng cường công tác tự học tự bồi dưỡng ở giáo viên để tất cả các giáo viên đều có kiến thức toàn diện để có thể thực hiện tốt các tiết dạy theo hướng tích hợp liên môn.Triển khai xây dựng các nội dung, chủ đề dạy học tích hợp để dạy thử nghiệm qua đó rút kinh nghiệm cả về nội dung và phương pháp tổ chức để giáo viên nào cũng không còn e dè khi thay đổi phương pháp theo yêu cầu đổi mới của ngành giáo dục. 
2. Đối với Sở giáo dục và phòng GD đào tạo.
- Vận dụng quan điểm tích hợp vào xây dựng kế hoạch chương trình bồi dưỡng giáo viên theo hướng nâng cao năng lực dạy học tích hợp liên môn qua các tiết dạy liên cụm. 
- Nên tổ chức nhiều giờ dạy mẫu,dạy thể nghiệm các tiết học theo hướng tích hợp liên môn để các giáo viên học hỏi,rút kinh nghiệm cho mình để có nhiều tiết dạy tốt hơn đáp ứng được yêu cầu mới của nhiệm vụ giáo dục.
Trên đây là một vài ý kiến theo quan điểm cá nhân tôi. Có thể những nhận xét, đánh giá còn hạn chế, chưa phù hợp với quan điểm, đối tượng dạy học ở một số trường khác. Vì vậy tôi rất mong có sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp và mong các đồng nghiệp có cùng quan điểm tích cực vận dụng sáng tạo không chỉ ở môn Ngữ Văn mà ở tất cả các môn học trong nhà trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!