SKKN Sử dụng phương pháp webquest trong dạy học ở Chuyên đề 1 “Tập nghiên cứu và viết Báo cáo về một vấn đề văn học dân gian” (KNTT) Lớp 10 ở Trường THPT Quỳnh Lưu 4

 thiện
-Triển khai các ý đã hình thành ở đề cương thành những đoạn văn, sắp xếp các đoạn văn theo trình tự hợp lí và liên kết thành bài nghiên cứu hoàn chỉnh.
- Đối chiếu với đề cương đã xây dựng, tự rà soát bài viết

3. Nghiên cứu một lễ hội dân gian
* Bước 1: Chuẩn bị
- Soát lại hề sơ tài liệu để hình dung tổng thể về đề tài, vấn đề nghiên cứu.
- Điều chỉnh tên đề tài thật sát hợp với những nội dung đã tìm hiểu.
- Huy động những trải nghiệm và sự hiểu biết của bạn về lễ hội và văn học dân gian.
- Xem lại các tài liệu có liên quan và đánh dấu vào những phần cần trích dẫn.
* Bước 2: Tìm ý, lập đề cương
Tìm ý
Để tìm ý cho bài nghiên cứu về một lễ hội dân gian, bạn cần đặt ra một số câu hỏi.
Lập đề cương
Đặt vấn đề:
- Nêu tên, tầm quan trọng của lễ hội trong đời sống tinh thần cộng đồng.
- Trình bày lí do khiến bạn chọn viết về lễ hội dân gian này.
Giải quyết vần đề:
- Phân tích về lễ hội trên các phương diện: ý nghĩa của việc chọn thời gian và địa điểm.
- Phân tích lí do bó trí các hoạt động tín ngưỡng và vui chơi.
- Trình bày dấu án của các tác phẩm văn học dân gian được thể hiện qua các hoạt
động trong lễ hội.
- Nhận xét, đánh giá chiều sâu văn hoá - lịch sử của lễ hội và các giá trị sống của con người Việt Nam được thể hiện qua lễ hội.
- Nêu những khuyến nghị đối với việc tổ chức lễ hội.
Kết luận:
Đánh giá tổng quát về lễ hội, nêu những bài học có được qua nghiên cứu về lễ hội.
* Bước 3: Viết
- Triển khai các ý đã hình thành ở đề cương thành những đoạn văn, sắp xếp các đoạn văn theo trình tự hợp lí và liên kết thành bài nghiên cứu hoàn chỉnh.
- Chọn cách diễn đạt phù hợp với văn phong khoa học.
- Sắp xếp các sơ đồ, tranh ảnh minh hoạ đã chuẩn bị vào đúng vị trí, phù hợp với nội dung từng phần viết.
- Liệt kê các tài liệu tham khảo (sắp xếp theo quy chuẩn).
- Đưa các phụ lục vào cuối bài (nếu có).
* Bước 4: Chỉnh sửa, hoàn thiện
Đối chiếu với đề cương đã xây dựng, tự rà soát bài viết theo các tiêu chí sau:
- Đảm bảo trình bày rõ ràng những ý kiến, phát hiện về bài ca dao.
- Tuân thủ những quy định về trích dẫn và chú thích nguồn tài liệu.
- Đảm bảo dùng từ, đặt câu chính xác và viết đúng chính tả.
●B2: Thực hiện nhiệm vụ
- HS lập dàn ý chi tiết dựa trên những gợi ý từ dàn ý sơ lược trong CĐHT Ngữ văn lớp 10 - SGK.
- GV tổ chức thảo luận chung để chốt lại kết quả hoạt động ở từng bước. Cần chú ý làm rõ những điểm khác biệt với các bước viết bài nghị luận văn học đã học, thể hiện được phương pháp nghiên cứu (đã học ở Phần 1. Tập nghiên cứu) và những điểm đặc thù của văn học dân gian.
+ Các bước để tiến hành nghiên cứu 1 đề tài?
+ Khi chuẩn bị cần chú ý các loại tài liệu nào? Nguồn gốc tài liệu? Cách sắp xếp tài liệu?
+ Bước Tìm ý, lập đề cương cần xây dựng hệ thống câu hỏi tìm ý, sắp xếp ý như thế nào? Mô hình đề cương của bài nghiên cứu gồm các phần nào?
+ Viết báo cáo nghiên cứu cần chú ý đến bố cục, câu chữ như thế nào? Có sự kết hợp sơ đồ, biểu bảng hoặc tranh ảnh ra sao?
+ Chỉnh sửa, hoàn thiện báo cáo cần tuân thủ các tiêu chí, yêu cầu như thế nào?
●B3: Báo cáo, thảo luận
- HS tập hợp được các tư liệu cần thiết trong hồ sơ tài liệu. 
- Báo cáo kết quả lập đề cương, danh mục tài liệu tham khảo
- Phản biện chéo giữa các nhóm
●B4: Kết luận, nhận định
- GV cần hướng dẫn HS rà soát lại tài liệu, nhắc nhở HS kiểm tra đầy đủ các thông tin (tên tác giả, năm xuất bản, tên bài viết, tên sách/ tạp chí, tên nhà xuất bản, nơi xuất bản) và sắp xếp tên tác giả theo trật tự bảng chữ cái tiếng Việt. Nếu là tài liệu trên internet thì phải có cả đường dẫn (link) và thời điểm cập nhật. 
- GV rà soát các đề tài của HS và cùng trao đổi, chỉnh sửa để duyệt lại từng đề tài trước khi tập hợp thành danh sách đề tài của cả lớp.
* Ở bước Chuẩn bị, cần lưu ý:
+ Các văn bản tác phẩm cần thiết
Nếu chọn hướng nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian, trong hồ sơ tài liệu của HS phải tập hợp được văn bản từ những nguồn khác nhau. Một truyện cổ dân gian thường có nhiều bản kể. Khi tập hợp tư liệu trong các tuyển tập truyện dân gian cần chú ý đến phần khảo dị nối tiếp sau mỗi tác phẩm. Một bài ca dao cũng có những dị bản khác nhau ít nhiều và thường được xếp liền nhau trong các tuyển tập. Vì thế, cần phải tập hợp các văn bản này để làm tư liệu so sánh, phát hiện ra ý nghĩa, tìm hiểu lí do,...
+ Các tài liệu tham khảo
Việc nghiên cứu của HS được kế thừa, gợi dẫn rất nhiều từ những công trình nghiên cứu đã công bố. Vì thế, cần phải tập hợp được một số bài viết có liên quan, tìm hiểu và chắt lọc những nội dung có thể tham khảo, trích dẫn. 
Danh mục tài liệu tham khảo cũng là một yêu cầu bắt buộc của bài nghiên cứu nên
*Ở bước Tìm ý, cần lưu ý:
- Cần đưa ra một số câu hỏi hướng dẫn tìm ý cho bài nghiên cứu trong đó có một số câu hỏi thể hiện thao tác nghiên cứu, một số câu hỏi gắn với đặc thù của đối tượng nghiên cứu, gợi dẫn những liên hệ nhiều chiều, tìm cách suy đoán và lí giải,... 
- Có thể phát triển ý theo hướng tìm hiểu hệ thống nhân vật, đặc điểm và chức năng của mỗi loại nhân vật gắn với đặc trưng thể loại. 
*Ở bước Lập đề cương
 Mô hình bài nghiên cứu:
 Đặt vấn đề, 
 Giải quyết vấn đề, 
 Kết luận, 
 Tài liệu tham khảo
* Ở bước Viết cần lưu ý:
- Triển khai các ý đã hình thành ở đề cương thành những đoạn văn, sắp xếp các đoạn văn theo trình tự hợp lí và liên kêt thành bài nghiên cứu hoàn chỉnh.
- Chọn cách diễn đạt phù hợp với nội dung từng phần.
- Trích dẫn chính xác và chú thích nguồn đúng quy định.
- Sử dụng kết hợp hình ảnh, sơ đồ, bảng biểu để minh chứng.
- Lập danh mục tài liệu tham khảo đúng quy định.
- Trình bày phụ lục (nếu có).
* Ở bước Chỉnh sửa, hoàn thiện cần lưu ý:
- Đối chiếu với đề cương đã xây dựng, tự rà soát bài viết theo các tiêu chí sau:
- Đảm bảo trình bày rõ ràng những ý kiến, phát hiện về loại hình tượng trong truyện cổ dân gian đã chọn.
- Tuân thủ những quy định về trích dẫn và chú thích nguồn tài liệu.
- Đảm bảo dùng từ, đặt câu chính xác và viết đúng chính tả.
Nội dung 2. Hướng dẫn học sinh viết báo cáo nghiên cứu và thuyết trình kết quả nghiên cứu
a. Mục tiêu
- HS viết báo cáo theo đề tài đã chọn.
- Bám sát cấu trúc bài viết, đủ dung lượng, đúng thời gian 
- Báo cáo nghiên cứu đúng thời hạn
b. Nội dung
- HS lựa chọn một trong 2 đề tài sau, viết báo cáo
+ Nghiên cứu một tác phẩm văn học dân gian;
+ Nghiên cứu một lễ hội dân gian.
- Trình bày báo cáo trước tập thể
c. Sản phẩm
- Bài nghiên cứu của HS
d. Tổ chức thực hiện:
Tiến trình hoạt động
Dự kiến sản phẩm
Hoạt động 1. Thực hiện viết báo cáo nghiên cứu
●B1: Chuyển giao nhiệm vụ
- HS chọn đề tài viết báo cáo
- Dung lượng: 1000 đến 1500 chữ
- Thời gian hoàn thành: viết ở nhà, hoàn thành đúng thời hạn.
●B2: Thực hiện nhiệm vụ
- HS bám sát những hướng dẫn trong sách CĐHT để thực hiện báo cáo nghiên cứu và đặc biệt lưu ý hai vấn đề: Phải diễn giải các ý thành đoạn văn rồi kết nối thành bài hoàn chỉnh; Lựa chọn ngôn từ phù hợp với văn phong khoa học.
- Trong quá trình HS thực hiện việc viết báo cáo nghiên cứu, GV tiếp tục kết nối, theo dõi, giải đáp thắc mắc, trợ giúp để HS hoàn thành nhiệm vụ.
●B3: Báo cáo kết quả 
- HS báo cáo kết quả viết báo cáo (thực hiện trong quá trình viết)
- Các nhóm HS báo cáo tiến độ của nhóm
●B4: Kết luận, nhận định
- GV nhận xét, kết luận về tiến độ thực hiện của HS.
- Chốt thời gian báo cáo sản phẩm trước lớp
1. Viết báo cáo nghiên cứu
- Dung lượng đảm bảo: 1000 đến 1500 chữ
- Ngôn ngữ đúng văn phong khoa học
- Kết cấu: Bài viết có đủ 4 phần: đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, kết luân, tài liệu tham khảo

Hoạt động 2. Thuyết trình kết quả nghiên cứu
●B1: Chuyển giao nhiệm vụ
Hs báo cáo kết quả về bài viết của mình trước lớp.
●B2: Thực hiện báo cáo
- Cách thức trình bày:
+ HS tóm lược bài viết thành bản tóm tắt, nhấn mạnh những luận điểm then chốt, những ý kiến riêng. 
+ Để phần trình bày sinh động, hấp dẫn hơn, trong điều kiện cho phép, khuyến khích HS sử dụng máy chiếu, màn hình, bảng phụ,...
+ Khuyến khích HS diễn xướng một số ví dụ minh hoạ (kể chuyện nhập vai, diễn xướng
ca dao theo làn điệu,...).
●B3: Kết luận, nhận định
- GV kết luận về việc chuẩn bị và trình bày báo cáo cua HS.
- Lưu ý: diễn đạt rõ ràng, chính xác, tốc độ nói và âm lượng vừa phải, dễ nghe.
- Phối hợp sử dụng các phương tiện nghe nhìn một cách nhịp nhàng.
- Lựa chọn tư thế, tác phong phù hợp (đĩnh đạc, tự tin, thân thiện).

2. Thuyết trình kết quả nghiên cứu
a. Chuẩn bị
- Đọc lại báo cáo nghiên cứu đã viết, tóm lược nó dưới dạng một đề cương hoặc sơ đồ, chú ý đánh dấu những luận điểm, lí lẽ và bằng chứng không thể không nhắc tới.
- Lập một sơ đồ mô tả các nội dung chính sẽ trình bày, slide trình chiếu...
- Chuẩn bị các bảng biểu, tranh ảnh, video minh hoạ,...
b. Trình bày
- Thể hiện những nội dung cơ bản sau:
+ Tên báo cáo nghiên cứu đã hoàn thành.
+ Lí do chọn đề tài nghiên cứu.
+ Mục đích, đối tượng nghiên cứu và các phương pháp nghiên cứu đã vận dụng.
+ Quá trình thực hiện báo cáo nghiên cứu theo kế hoạch (sưu tầm, tổng hợp, xử lí tài liệu; viết, chỉnh sửa và hoàn thiện).
+ Những kết quả nghiên cứu chính đã đạt được (các nhận định, đánh giá; các tài liệu mới sưu tầm được,...).
+ Những kiến nghị, đề xuất về hướng nghiên cứu tiếp theo.
- Phối hợp sử dụng các phương tiện nghe nhìn một cách nhịp nhàng.
- Lựa chọn tư thế, tác phong phù hợp 
- Để làm tăng sức hấp dẫn của bài báo cáo kết quả nghiên cứu, có thể biểu diễn một phần tác phẩm chính được nghiên cứu trong bài viết (hát dân ca, kể chuyện) hoặc trình chiếu một số đoạn video về lễ hội (nếu báo cáo nghiên cứu viết về lễ hội).
- Chủ động tương tác với người nghe và phản hồi trên tinh thần khách quan, tôn trọng sự khác biệt.

Nội dung 3. Hướng dẫn đánh giá bài viết
 a. Mục tiêu
- HS tự đánh giá bài viết của mình
- HS đánh giá bài viết của bạn
 b. Nội dung
- HS đánh giá bài viết theo bản tiêu chí rubric 
 c. Sản phẩm
- Bài viết đã được đánh giá của HS
 d. Tổ chức thực hiện:
●B1: Chuyển giao nhiệm vụ
GV hướng dẫn HS tự đánh giá và đánh giá chéo (xếp loại) theo tiêu chí sau:
Bảng rubric đánh giá bài viết của HS
STT
Tiêu chí
Mức 3
Mức 2
Mức 1
1
Xác định và trình bày vấn đề
 Xác định đúng vấn để trọng tâm và triển khai trình bày vấn đề rõ ràng, thê hiện
được các giá trị nỗi
bật của đối tượng
nghiên cứu.
Xác định đúng vấn để trọng tâm nhưng chưa triển khai trình bày vấn đề rõ ràng.

Chưa xác định đúng vấn để trọng tâm, chưa triển khai trình bày vấn đề rõ ràng.

2
Quan điểm và và thái độ của người viết
Thể hiện rõ quan điểm và thái độ của người viết về những nội dung nôi bật của đối tượng nghiên cứu.
Có thể hiện quan điểm thái độ của gười viết, nhưng cách thể hiện chưa rõ ràng.
Chưa thể hiện quan điểm, thái độ của gười viết, hoặc cách thể hiện chưa rõ ràng.
3
Sử dụng lí lẽ, bằng chứng
Sử dụng các li lẽ, 
bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; sử dụng những phương pháp lập luận hiệu quả để triển khai hệ thống luận điểm một cách thuyết phục.
Sử dụng các li lẽ, 
bằng chứng và một số phương pháp lập luận chưa thật hiệu quả.
Sử dụng các li lẽ, 
bằng chứng và một số phương pháp lập luận chưa thuyết phục
4
Tổ chức bài viết
Bài viết được tổ chức hoàn chỉnh, các phần trong bài được cấu trúc chặt chẽ.
Bài viết có đủ bốn phần: đặt vấn đề, giải quyết vấn đề, kết luận, tài liệu tham khảo nhưng chưa thể hiện ro yêu cầu của từng phần.
Bài viết chưa được tổ chức hoàn chỉnh, các phần trình bày không rõ ràng.
5
Sử dụng các phương thức liên kế
Sử dụng chính xác và hiệu quả các phương thức liên kết câu và đoạn văn, giúp tăng cường khả và củng cố mối liên hệ giữa các câu và đoạn văn.
Sử dụng các phương thức liên kết câu và đoạn văn một cách phù hợp giúp người đọc dễ hiểu.
Có sử dụng một số phương thức liên kết câu và đoạn văn nhưng chưa mạch lạc.
6
Cách dùng từ, đặt câu, diễn đạt
Không mắc lỗi dùng từ, đặt câu hoặc chỉ mắc 1 - 2 lôi không đáng kể, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
Mắc một vài lỗi dùng từ, đặt câu (3-5 lỗi), diễn đạt rõ ràng, mạch lạc.
Mắc khá nhiều lỗi dùng từ, đặt câu (6 lỗi trở lên), diễn đạt chưa rõ ràng, mạch lạc.
7
Trình bày bài viết
Chữ viết rõ ràng, dễ đọc; không mắc lỗi chính tả; trình bày bài viết đúng quy cách và chỉn chu.
Chữ viết có thể đọc được; mắc 2 — 3 lỗi chính tả; trình bày bài viết đúng quy cách nhưng chưa sạch đẹp.
Chữ viết khó đọc, câu thả; mắc nhiều lỗi chính tả; trình bày bài viết không đúng quy cách.
●B2: Thực hiện nhiệm vụ
 HS tham gia đánh giá bằng cách nhận xét, trao đổi, góp ý sau mỗi báo cáo hoặc phát
biểu bình chọn, xếp loại cuối buổi, hoặc làm phiếu đánh giá với các mức độ khác nhau.
●B3: Báo cáo kết quả 
- HS báo cáo kết quả tự đánh giá và đánh giá chéo
●B4: Kết luận, nhận định
 - GV đánh giá phần trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu, có thể xếp loại công khai ngay tại lớp.
- GV cho điểm (theo nhóm, người chủ chốt được cộng điểm). 

Nội dung 4. Chấm điểm và trả bài
- Từ việc mô tả trên bảng zubric, GV có thể xác định trọng số điểm cho từng tiêu chí để chấm điểm và đánh giá mức độ đạt được của HS, hoặc hướng dẫn HS nhận xét bài viết của bạn hay nhóm.
- GV thông báo thời hạn nộp bài viết hoàn chỉnh. HS dành thêm thời gian để chỉnh sửa
bài viết sau khi đã trình bày trước lớp.
- GV chấm điểm bài viết, đánh dấu những lỗi diễn đạt và gợi ý sửa lỗi.
- GV trả bài, chữa lỗi, thông báo điểm.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu hoạt động: 
Học sinh tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian. 
b. Nội dung thực hiện 
- HS lựa chọn được đề tài, vấn đề, mục tiêu, nội dung và lập kế hoạch nghiên cứu
- Thu thập thông tin 
- Xử lí tổng hợp thông tin
- Viết báo cáo
- Trình bày báo cáo
c. Sản phẩm: phần viết báo cáo hoàn chỉnh của học sinh
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập 
- Giáo viên giao nhiệm vụ: HS tự lựa chọn một vấn đề văn học dân gian (Theo sở thích và sự hiểu biết riêng của cá nhân) 
- Giáo viên có thể gợi ra một vài vấn đề để học sinh tham khảo (1 bài ca dao, tục ngữ, 1 câu truyện cổ)
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh thực hành theo các bước nghiên cứu đã hướng dẫn
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
Học sinh trình bày phần nghiên cứu, tìm hiểu của mình 
Bước 4. Kết luận, nhận định
GV và HS khác nhận xét, đánh giá và chia se các bài nghiên cứu tốt để chia sẻ cho cả lớp tham khảo
HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
a. Mục tiêu hoạt động: Học sinh nghiên cứu, viết báo cáo về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn học hoặc xã hội khác. 
b. Nội dung thực hiện: 
- HS lựa chọn đề tài, thu thập tài liệu, sắp xếp tài liệu về theo tiêu chí đặt ra.
- HS biết nghiên cứu, vận dụng các kiến thức kĩ năng đã có để tiến hành viết báo cáo.
c. Sản phẩm: 
- Đề cương báo cáo của HS
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập 
- Giáo viên giao nhiệm vụ 
- Học sinh thảo luận, lựa chọn và thực hiện 
Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ
Học sinh thực hiện thảo luận, tìm hiểu và viết bài
Bước 3. Báo cáo, thảo luận 
Học sinh trình bày phần bài làm của mình 
Bước 4. Kết luận, nhận định
- GV đánh giá phần trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu, có thể xếp loại công khai ngay tại lớp.
- GV cho điểm (theo nhóm, người chủ chốt được cộng điểm).