SKKN Tổ chức một số hoạt động trải nghiệm trong dạy đọc hiểu Ngữ Văn Lớp 10 nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực cho học sinh Trường THPT Diễn Châu 2
Môn Ngữ văn là bộ môn mang tính công cụ và tính thẩm mĩ - nhân văn, nó có vai trò rất quan trọng trong chương trình THPT. Ngữ văn là môn học quyết định đối với việc hình thành phẩm chất và nhân cách đạo đức cho học sinh; là môn học giúp học sinh rèn luyện năng lực giao tiếp, làm cơ sở để học tập tất cả các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Đồng thời nó cũng là công cụ quan trọng để giáo dục học sinh những giá trị cao đẹp về văn hóa, văn học và ngôn ngữ dân tộc; phát triển ở học sinh những cảm xúc lành mạnh, tình cảm nhân văn, lối sống nhân ái, vị tha,... Trong giáo dục hiện nay, đổi mới phương pháp dạy học luôn là một đòi hỏi hết sức quan trọng. Quá trình đổi mới đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học.
Tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một phương pháp dạy học tích cực, thích hợp cho mọi môn học đặc biệt là môn Ngữ văn nhằm phát triển cho học sinh những năng lực đặc thù của môn học. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo, tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm trong thực tiễn để tích lũy và chiêm nghiệm các kinh nghiệm, từ đó có thể khái quát thành hiểu biết theo cách của riêng mình, đó được gọi là sáng tạo cuả bản thân. Đổi mới dạy học môn Ngữ văn gắn liền với hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một trong những phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động góp phần hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất người học; tạo hứng thú, tăng tính tích cực cho người học. Là một giáo viên dạy Ngữ văn, trong quá trình dạy học bản thân tôi luôn trăn trở để tìm hiểu cách thức thực hiện các kĩ thuật, phương pháp, hình thức dạy học để đổi mới phương pháp giảng dạy từ đó phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, làm cho học sinh yêu thích môn học. Xuất phát từ các lí do trên trên, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và thực hiện đề tài “Tổ chức một số hoạt động trải nghiệm trong dạy đọc hiểu Ngữ văn lớp 10 nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực cho học sinh trường THPT Diễn Châu 2” làm đề tài cho sáng kiến của mình.
Tóm tắt nội dung tài liệu: SKKN Tổ chức một số hoạt động trải nghiệm trong dạy đọc hiểu Ngữ Văn Lớp 10 nhằm nâng cao phẩm chất và năng lực cho học sinh Trường THPT Diễn Châu 2

ờng THPT Diễn Châu 2 3.3. Thời gian thực nghiệm:Trong học kỳ 1, năm học 2022 - 2023 3.4. Nội dung, phương pháp và quy trình thực nghiệm - Nội dung thực nghiệm: Sử dụng các hoạt động trải nghiệm khi dạy học các bài học Ngữ văn cho HS lớp 10. So sánh kết quả của quá trình thực nghiệm giữa lớp thực nghiệm với lớp đối chứng. - Phương pháp: Phương pháp thực nghiệm được sử dụng ở đây chủ yếu là phương pháp dạy kỹ năng. - Quy trình thực nghiệm Bước 1: Chuẩn bị thực nghiệm, bao gồm các công việc chính như soạn thảo nội dung, chương trình thực nghiệm. Bước 2: Tiến hành thực nghiệm Đây là bước chủ yếu quyết định kết quả của thực nghiệm. Chúng tôi thực nghiệm tiến hành dạy học theo nội dung dạy học; thời gian trong học kỳ 1, năm học 2022 - 2023 Bước 3: Xử lý kết quả thực nghiệm. Đây là bước cuối cùng nhằm rút ra kết quả thực nghiệm. Các công việc chính trong bước này bao gồm: - Chấm các bài kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS. - Thống kê, so sánh và rút ra kết luận về kết quả của việc áp dụng quy trình dạy học của sáng kiến. 3.5. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường Những kinh nghiệm nhỏ trên đây chúng tôi đã áp dụng cho đối tượng là học sinh THPT. Về mặt kiến thức, nó hoàn toàn phù hợp với trình độ giáo viên Ngữ Văn THPT Về mặt phương pháp, xuất phát từ phương pháp giảng dạy mới phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học. 29 Về ý nghĩa giáo dục, bồi dưỡng lòng say mê, yêu thích môn học, biết khám phá, trân trọng những giá trị văn hóa dân tộc góp phần giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc cho học sinh. Để đánh giá sự hứng thú của học sinh khi tham gia các hoạt động trải nghiệm trong giờ học Ngữ văn, tác giả sáng kiến đã khảo sát ở các mức rất hứng thú, hứng thú trong học tập, cảm thấy bình thường, cảm nhận không hứng thú. Kết quả cụ thể như sau: Mức độ Rất hứng thú Hứng thú Bình thường Không hứng thú 90 – 75 % 20 – 16,6 % 10 – 8,4% 0 – 0,0% Bảng điều tra về mức độ hứng thú của học sinh sau giờ học thực nghiệm Qua bảng số liệu trên ta có thể thấy rằng đa số học sinh đều rất hứng thú khi tham gia các hoạt động trải nghiệm. Học sinh rất hứng thú và hứng thú chiếm tới 91.6%. Điều này cũng là dễ hiểu bởi trong giờ học tích hợp này học sinh luôn được phát huy khả năng sáng tạo, tư duy, phẩm chất và năng lực cho học sinh trong đó năng lực hợp tác được phát huy sôi nổi qua sự trao đổi, tương tác giữa học sinh với giáo viên, học sinh với học sinh được phát huy tối đa và có hiệu quả. Khảo sát ý kiến học sinh của 2 lớp thực nghiệm và đối chứng sau khi áp dụng, để có sự so sánh kết quả. Khảo sát bước 1: Khảo sát lớp thực nghiệm (10A1, 40 HS) Câu hỏi và phương án trả lời SL TL % Câu 1: Hiệu quả hình thức tham gia trò chơi của học sinh Giúp HS hiểu bài sâu hơn 26 65.0 Được hợp tác với người khác 17 42.5 HS được thể hiện khả năng bản thân 28 69.0 HS được trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình 26 65.0 Học sinh thấy thoải mái, hứng thú tham gia bài học 11 27.5 Câu 2:Mức độ hứng thú của HS Rất hứng thú 4 10.0 Hứng thú 17 42.5 Không hứng thú 12 30.0 Khảo sát bước 2: Khảo sát lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Sử dụng câu hỏi để điều tra, khảo sát ý kiến học sinh: Theo em, hiệu quả học tập của hoạt động trải nghiệm là gì? Mức độ hứng thú của bản thân em khi tham gia hoạt động trải nghiệm? 30 Trong đó, ở câu hỏi 1 có bổ sung thêm một số biểu hiện tích cực trong việc hình thành kĩ năng. Phân tích, so sánh số liệu khảo sát: Câu hỏi và các phương án lựa chọn Trước TN Sau TN Tăng, giảm TL% SL TL% SL TL% Câu 1: Hiệu quả hình thức tham gia trò chơi của học sinh Giúp HS hiểu bài sâu hơn 26 65,0 39 97.5 +32,5 Được hợp tác với người khác 17 42.5 38 95.00 +52.5 HS được thể hiện khả năng bản thân 28 69.0 40 100 +31,0 HS được trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình 26 65.0 35 87.5 +22.5 Học sinh thấy thoải mái, hứng thú tham gia bài học 11 27.5 26 65.0 +37.5 Câu 2:Mức độ hứng thú của HS Rất hứng thú 4 10 17 42.5 +32.5 Hứng thú 17 42.5 19 47.5 +5.0 Không hứng thú 12 30.0 3 7.5 -22,5 Có sự thay đổi rõ nét về hiệu quả hình thành, phát triển năng lực giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, cụ thể: Câu hỏi và các phương án lựa chọn Lớp thực nghiệm 10A1(40 HS) Lớp đối chứng 10A4(40 HS) So sánh TL% SL TL % SL TL % Câu 1: Hiệu quả của hình thức hoạt động trò chơi Giúp HS hiểu bài sâu hơn 39 97.5 22 45.0 +52.5 Được hợp tác với người khác 38 95.0 20 50.0 +45.0 HS được thể hiện khả năng bản thân 40 100.0 15 37.5 +62.5 HS được trình bày suy nghĩ, ý kiến của mình 35 87.5 15 37.5 +50.0 Học sinh thấy thoải mái, hứng thú tham gia bài học 26 65.0 8 20.0 +45.0 Câu 2: Mức độ hứng thú của HS Rất hứng thú 17 42.5 6 15.0 +27.5 Hứng thú 19 47.5 11 27.5 +20.0 Không hứng thú 3 7.5 22 55.0 -47.5 31 Sáng kiến của chúng tôi có thể còn những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp. 32 PHẦN III KẾT LUẬN 1. Kết luận 1.1. Tính mới - Sáng kiến áp dụng các câu chuyện mang tính giáo dục để truyền tải cho học sinh niềm hứng thú trong học tập –sáng tạo, đem đến thông điệp, bài học về trải nghiệm sống cho học sinh, nhằm giáo nâng cao phẩm chất năng lực cho các em trong việc dạy đọc hiểu Ngữ văn 10 nói riêng và các hoạt động học tập trải nghiệm khác nói chung . Đây là một cách giúp HS dễ dàng tiếp thu kiến thức, nâng cao nhận thức và hình thành kỹ năng cho bản thân. Các hoạt động trải nghiệm này giúp cho học sinh thực sự có niềm say mê, yêu quý các tác phẩm văn học bởi nó gắn liền với cuộc sống và sinh hoạt trong đời sống hàng ngày, giúp các văn bản văn học không xa rời cuộc sống thực tiễn . Từ đó các văn bản văn học đi vào đời sống của các em một cách tự nhiên và đầy thú vị. Dần dần nhu cầu về đọc các tác phẩm văn học trở thành nhu cầu thiết yếu trong đời sống của học sinh cả hiện tại cũng như khi các em trưởng thành. Giáo dục và dạy học không ngừng phát triển và luôn đồng hành với sự phát triển của khoa học. Vì thế khi dạy học cần vận dụng học liệu số và thiết bị công nghệ có vai trò rất quan trọng bởi đây là “nguồn tiềm lực” quan trọng để khai thác và ứng dụng này trong dạy học đọc hiểu bằng hoạt động trải nghiệm .Trong dạy học hoạt động trải nghiệm đọc hiểu môn Ngữ văn tại Trường THPT Diễn Châu 2 bước đầu đã đạt được những hiệu quả nhất định: Cá nhân hóa trong việc thực hiện nhiệm vụ (GV kịp thời xây dựng, chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện hồ sơ dạy học; HS chủ động tìm kiếm, thu thập, xử lí các vấn để, có thể tham gia thiết kế trò chơi , các hoạt động trải nghiệm để hoàn thành các nhiệm vụ học tập); tạo ra chương trình, các hoạt động đáp ứng yêu cầu đổi mới; góp phần đổi mới trong học tập, cách đánh giá; phát triển hứng thú học tập và kĩ năng học tập chohọc sinh của mình . 1. 2 Một số lưu ý khi sử dụng đề tài: Chúng tôi nhận thấy việc ứng dụng các hoạt động trải nghiệm vào dạy đọc hiểu Ngữ văn phải đáp ứng được một số yêu cầu cụ thể: - Phải đảm bảo tính khoa học: đảm bảo các định hướng theo yêu cầu phù hợp giữa mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá với đặc trưng của từng thể loại từng hoàn cảnh và đối tượng dạy học trong thực tiễn . Trong toàn bộ chương trình, không phải bất cứ chủ đề nào, bài học nào cũng phải ứng dụng hoạt động trải nghiệm . - Phải đảm bảo tính sư phạm: tùy bài học, tùy nội dung hoạt động mà chọn các hoạt động cho phù hợp (đảm bảo khoa học và thực, khắc sâu và hệ thống hóa được kiến thức); đảm bảo sự tương thích với đặc điểm của quá trình dạy học, phát triển phẩm chất- năng lực người học; phù hợp với điều kiện tổ chức dạy học của cơ sở giáo dục 33 - Phải đảm bảo tính pháp lí và tuân thủ quy định của nhà trường, của đơn vị giáo dục. Khi sử dụng các dữ liệu trò chơi, các dữ liệu trên mạng xã hội, trang wed phải tuân tuân thủ Luật An ninh mạng và Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. - Phải đảm bảo tính thực tiễn: liên quan đến cơ sở vật chất; hạ tầng công nghệ thông tin; thái độ và kĩ năng ứng dụng của giáo viên – học sinh... 1. Một số đề xuất, kiến nghị: Chúng tôi cũng có một số kiến nghị như sau: - Cần tiếp tục có các khóa bồi dưỡng tập huấn ngắn hạn, định kì (trực tiếp hoặc trực tuyến) do Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT Nghệ An hoặc cá nhân GV tự tham gia để trang bị cho bản thân một số kiến thức, kĩ năng chuyên nghiệp khi làm việc với máy tính và Internet, các kỹ năng về hoạt dộng trải nghiệm trong dạy học . GV cần nhận thức vấn đề, ứng dụng công nghệ, các kỹ năng hoạt động sáng tạo, tổ chức dạy học trải nghiệm trong dạy học nói chung, dạy học môn Ngữ văn nói riêng là rất cần thiết, quan trọng, giúp giáo viên có thêm kiến thức, hiểu biết sâu sắc để hỗ trợ học sinh phát triển các năng lực, phẩm chất theo yêu cầu của chương trình dạy học mới 2018. - Tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo hình thức tập huấn để có thể chia sẻ những thông tin cần thiết về năng lực, tổ chức các hoạt động trả i nghiệm, kĩ năng chuyển đổ i , sáng tạo cho học sinh giúp đồng nghiệp thực hiện được các yêu cầu khi cần thiết cho hoạt động này. - Bộ GD&ĐT cần ban hành bộ tiêu chí đánh giá một tiết có ứng dụng sản phẩm của các hoạt động trải nghiệm cụ thể; cần quan tâm hạ tầng của việc dạy học có giáo dục trải nghiệm; cần phổ cập và nâng cao kĩ năng hoạt động thực tiễn cho học sinh vùng nông thôn, vùng đặc biệt khó khăn. Mong muốn sự quan tâm các cấp lãnh đạo quan tâm đầu tư tài chính để các hoạt động trải nghiệm thực tế nhiều hơn, hiệu quả hơn . 34 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ giáo dục và Đào tạo (2006) Chương trình giáo dục phổ thông-Những vấn đề chung, nxb Giáo dục. 2. Bộ giáo dục và Đào tạo (2006) Chương trình giáo dục phổ thông môn Ngữ Văn, nxb Giáo dục. 4. Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 bộ kết nối tri thức với cuộc sống tập 1,2 ( 2022) , nxb Giáo dục VN 5. Sách giáo viên Ngữ Văn 10 kết nối tri thức với cuộc sống tập 1,2 ( 2022) , nxb Giáo dục VN 6. Tác phẩm văn học trong nhà trường - Những vấn đề trao đổi, Tập 3 (2012), nxb Giáo dục. 7. Lí luận văn học và đổi mới đọc hiểu tác phẩm, Nguyễn Văn Tùng ( 2012), nxb Giáo dục. 8. Sách giáo khoa Lịch Sử lớp 7, lớp 10, 11. 12 ( 2012) , nxb Giáo dục. 9. Sách giáo khoa Địa Lý lớp 9, lớp 12 ( 2012) , nxb Giáo dục. 10. Sách giáo khoa Giáo Dục Công Dân lớp 10 ( 2012) , nxb Giáo dục. 11.Sách giáo khoa Mỹ Thuật lớp 8, 9 ( 2012) , nxb Giáo dục. 12. Sách giáo khoa Tin Học lớp 10 ( 2012) , nxb Giáo dục. 13. Nguồn tài liệu từ Internet 14. Tuyển tập 15 năm tạp chí văn học và tuổi trẻ - tập 1, 2, 3 (2014), nxb Giáo dục. 15. GD địa phương( 2021) Nxb Giáo dục VN 16. Các trang Wed và các trang mạng xã hội , các phần mềm khác. 35 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT - BGD &ĐT : Bộ GD - ĐT - GV: Giáo viên - HS: Học sinh - THPT: Trung học phổ thông - GD & ĐT: Giáo dục và đào tạo - HĐTNST Hoạt động trải nghiệm sáng tạo - TNST Trải nghiệm sáng tạo 36 KẾT QUẢ KHẢO SÁT 37 38 MỤC LỤC PHẦN I: MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 1 3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 1 4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 2 5. Những điểm mới của sáng kiến ............................................................................ 2 PHẦN II: NỘI DUNG ........................................................................................... 2 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................... 2 1.1.Cơ sở lí luận ...................................................................................................... 2 1.1.1. Kiến thức về hoạt động trải nghiệm ............................................................... 2 1.1.1.1. Khái niệm Hoạt động trải nghiệm sáng tạo ................................................. 2 1.1.1.2. Các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo ................................ 3 1.1.1.3. Ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo ........................... 5 1.1.1.4. Quy trình thiết kế và tổ chức triển khai hoạt động trải nghiệm sáng tạo ..... 5 1.1.2. Kiến thức về năng lực, phẩm chất .................................................................. 8 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 8 1.2.1. Thực trạng hoạt động trải nghiệm sáng tạo hiện nay ..................................... 8 1.2.2. Thực trạng hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học môn Ngữ văn lớp 10 hiện nay ................................................................................................................... 10 CHƯƠNG 2: MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM NHẰM NÂNG CAO PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP 10 ............................. 11 2.1. Tổ chức trò chơi ............................................................................................... 11 2.2. Tham quan, dã ngoại ....................................................................................... 14 2.3. Trải nghiệm dưới hình thức tổ chức các câu lạc bộ ......................................... 18 2.4. Trải nghiệm dưới hình thức tổ chức các tổ chức các hội thảo, diễn đàn ......... 20 2.5. Trải nghiệm dưới hình thức sân khấu hóa ....................................................... 22 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 28 3.1. Mục đích thực nghiệm ..................................................................................... 28 3.2. Đối tượng, địa bàn: Học sinh lớp 10, trường THPT Diễn Châu 2................... 28 3.3. Thời gian thực nghiệm:Trong học kỳ 1, năm học 2022 - 2023 ....................... 28 3.4. Nội dung, phương pháp và quy trình thực nghiệm .......................................... 28 39 3.5. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường .......................................................................................................... 28 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 34 40 SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU II SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY ĐỌC HIỂU NGỮ VĂN LỚP 10 NHẰM NÂNG CAO PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU II Người thực hiện: HOÀNG THỊ NGỌC HÀ Môn: Ngữ văn Tổ: Ngữ văn Năm học: 2022 – 2023 Số điện thoại: 0946. 021. 828
File đính kèm:
skkn_to_chuc_mot_so_hoat_dong_trai_nghiem_trong_day_doc_hieu.pdf