SKKN Vận dụng lí thuyết liên văn bản dạy học đọc hiểu Văn bản “Chữ người tử tù” (Nguyễn Tuân) trong chương trình Ngữ Văn 11

 tù - Ngữ văn 11, tập 1) 
Câu 1. Trong đoạn trích, thái độ của các nhân vật được miêu tả như thế nào? 
Câu 2. Hình ảnh thoi mực có mùi thơm và tấm lụa có màu trắng tinh có ý 
nghĩa gì? 
Câu 3. Lời nói của nhân vật Huấn Cao trong đoạn trích cho thấy điều gì về 
con người nhân vật? Hãy phát biểu nội dung thông điệp mà Nguyễn Tuân gửi gắm 
qua đoạn trích? 
3.4.3. Kết quả đạt được: 
Sau khi thực nghiệm thì kết quả thu được cụ thể như sau: 
- Kết quả định tính: 
+ Ở lớp thực nghiệm: Các em học tập và trao đổi sôi nổi, giờ học thoải mái, 
hứng khởi, các em hiểu bài. Hầu hết các em đều hoạt động theo nhóm rất tích cực 
và hứng thú khi khám phá và lĩnh hội những kiến thức mới. Giờ học trở nên thú vị 
hơn bởi qua các giờ học các em không những tiếp nhận được kiến thức văn học mà 
còn phát triển được nhiều kĩ năng, vận dụng thực tiễn tốt.Tri thức và tình yêu dành 
cho nghệ thuật thư pháp cũng có cơ hội được bổ sung và bồi đắp, khơi dậy trong ý 
thức HS khát khao được giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống 
của dân tộc. 
+ Ở lớp đối chứng: Các em cũng cố gắng hoàn thành nhiệm vụ học tập nhưng 
không mấy hào hứng nên khả năng tiếp thu và ghi nhớ chưa được tốt. Các hoạt 
động được yêu cầu làm theo nhóm còn mang tính đối phó, chưa thật sự hiệu quả. 
Hầu hết các em còn có tâm lí nặng nề trong việc tiếp thu kiến thức mới và việc rèn 
luyện kĩ năng giải quyết vấn đề. 
 - Kết quả định lƣợng: 
Kết quả làm bài kiểm tra của học sinh lớp thực nghiệm và học sinh lớp đối 
chứng ở 3 trường khảo sát được phân tích theo điểm số như sau: 
Lớp 
Tổng số 
HS 
Yếu – kém (0- 4 đ) Trung bình (5-6 
đ) 
Khá- giỏi ( 7-10 đ) 
SL % SL % SL % 
TN 124 8 6,5 25 20,2 91 73,3 
ĐC 122 16 13,1 38 31,2 68 55,7 
45
Bảng 1: Kết quả học tập của HS lớp thực nghiệm (TN) và lớp đối chứng (ĐC
Quá trình thực nghiệm cùng những kết quả rút ra sau thực nghiệm cho thấy:
Mục đích thực nghiệm đã hoàn thành. Trong bảng thực nghiệm cho thấy điểm kiểm
tra của nhóm thực nghiệm có sự tăng đồng đều lên rất nhiều so với lớp đối chứng
sau khi tác động chứng tỏ sự đồng đều hơn trong các bài kiểm tra đã có hiệu quả.
3.5. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất
Thăm dò sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất chúng tôi tiến
hành trưng cầu ý kiến của 30 GV dạy môn Ngữ văn của 3 trường THPT trong địa
bàn huyện Quỳnh Lưu, tổng số phiếu trưng cầu ý kiến là 30. Phiếu trưng cầu đề
nghị các GV đánh giá ở 4 mức độ: Không cấp thiết; Ít cấp thiết; Cấp thiết và Rất
cấp thiết; Không khả thi; Ít khả thi; Khả thi và Rất khả thi. Kết quả được thể hiện
như sau:
Bảng 1: Khảo sát về tính cấp thiết của các giải pháp khi vận dụng lí thuyết liên văn bản
dạy học đọc hiểu văn bản” Chữ người tử tù” ( Nguyễn Tuân) trong chương trình Ngữ
văn 11
(Tính điểm trung bình theo phần mềm Excel)
TT Các giải pháp Mức độ đánh giá
∑
Các thông số
Không cấp
thiết
(1 điểm)
Ít cấp thiết
(2 điểm)
Cấp thiết
(3 điểm)
Rất cấp thiết
(4 điểm)
__
X
Mức
SL Điểm SL Điểm SL Điểm SL Điểm
1 Dạy học đọc
hiểu văn bản
“Chữ người tử
tù” trong liên
văn bản với
thời đại, bối
cảnh lịch sử,
hoàn cảnh
sáng tác
0 0 0 0 8 24 22 88 112 3,73 Cấp thiết
và rất cấp
thiết
2 Dạy học đọc
hiểu văn bản
“Chữ người
0 0 0 0 10 30 20 80 110 3,67 Cấp thiết
và rất cấp
thiết
46 
tử tù”trong 
liên văn bản 
với mã văn 
hóa trong tác 
phẩm 
3 Dạy học đọc 
hiểu văn 
bản“Chữ 
người tử 
tù”trong liên 
văn bản với 
hệ thống quan 
điểm sáng tác 
và phong 
cách nghệ 
thuật nhà văn 
0 0 0 0 9 27 21 84 111 3,7 Cấp thiết 
và rất cấp 
thiết 
4 
Dạy học đọc 
hiểu tác 
phẩm“Chữ 
người tử 
tù”trong liên 
văn giữa văn 
bản văn học 
với các văn 
bản thuộc loại 
hình nghệ 
thuật khác 
0 0 0 0 8 24 22 88 112 3,73 Cấp thiết 
và rất cấp 
thiết 
5 Dạy học đọc 
hiểu tác phẩm 
“Chữ người 
tử tù” gắn 
liền với đặc 
trưng thể loại. 
 9 27 20 80 107 3,57 Cấp thiết 
và rất cấp 
thiết 
6 Sử dụng đa 
dạng các 
phương pháp 
trực quan 
 8 24 22 88 112 3,73 Cấp thiết 
và rất cấp 
thiết 
Qua kết quả thăm dò đánh giá ở bảng trên cho thấy các GV đa số nhất trí cao 
các giải pháp mà chúng tôi đề xuất. Hầu hết các GV được khảo sát đều cho rằng 
các giải pháp đề xuất ở trên đều cấp thiết và rất cầp thiết . 
47 
Bảng 2: Khảo sát về tính khả thi của các giải pháp khi vận dụng lí thuyết liên văn bản 
dạy học đọc hiểu văn bản” Chữ người tử tù” ( Nguyễn Tuân) trong chương trình Ngữ 
văn 11 
 (Tính điểm trung bình theo phần mềm Excel) 
TT Các giải pháp 
Mức độ đánh giá 
∑ 
Các thông số 
Không khả 
thi 
(1 điểm) 
Ít khả thi 
(2 điểm) 
Khả thi 
(3 điểm) 
Rất khả thi 
(4 điểm) __ 
X 
Mức 
SL Điểm SL Điểm SL Điểm SL Điểm 
1 Dạy học đọc hiểu 
văn bản “Chữ 
người tử tù” trong 
liên văn bản với 
thời đại, bối cảnh 
lịch sử, hoàn cảnh 
sáng tác 
0 0 0 0 9 27 21 84 111 3,7 Khả thi 
và rất 
khả thi 
2 Dạy học đọc hiểu 
văn bản “Chữ 
người tử tù”trong 
liên văn bản với 
mã văn hóa trong 
tác phẩm 
0 0 0 0 8 24 22 88 112 3,73 Khả thi 
và rất 
khả thi 
3 Dạy học đọc hiểu 
văn bản“Chữ 
người tử tù”trong 
liên văn bản với 
hệ thống quan 
điểm sáng tác và 
phong cách nghệ 
thuật nhà văn 
0 0 0 0 9 27 21 84 111 3,7 Khả thi 
và rất 
khả thi 
4 
Dạy học đọc hiểu 
tác phẩm“Chữ 
người tử tù” trong 
liên văn giữa văn 
bản văn học với 
các văn bản thuộc 
loại hình nghệ 
thuật khác 
0 0 0 0 11 33 19 76 109 3,63 Khả thi 
và rất 
khả thi 
48 
5 Dạy học đọc hiểu 
tác phẩm “Chữ 
người tử tù” gắn 
liền với đặc trưng 
thể loại 
 11 33 19 76 109 3,63 Khả thi 
và rất 
khả thi 
6 Sử dụng đa dạng 
các phương pháp 
trực quan 
 9 27 21 84 111 3,7 Khả thi 
và rất 
khả 
Qua kết quả thăm dò đánh giá ở bảng trên cho thấy các GV đa số nhất trí cao 
các giải pháp mà chúng tôi đề xuất. Hầu hết các GV được khảo sát đều cho rằng 
các giải pháp đề xuất ở trên đều khả thi và rất khả thi. 
49 
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
1. Kết luận 
 - Tính mới mẻ: Trong đề tài này trên cơ sở khảo sát, thể nghiệm chúng tôi đã 
đề xuất một số cách thức tiếp cận văn bản Chữ người tử tù theo hướng mới, mở, 
khoa học, bám sát tinh thần đổi mới mục tiêu, phương pháp dạy học góp phần phát 
huy phẩm chất năng lực của học sinh. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng môn 
Ngữ văn trong nhà trường hiện nay 
 - Tính khoa học: SKKN sử dụng một cách chính xác các thuật ngữ khoa học, 
được trình bày, lí giải rõ ràng, hệ thống phù hợp lí luận dạy học nói chung và lí 
luận dạy Ngữ văn nói riêng, phù hợp với quan điểm của Đảng - Nhà Nước. Trong 
quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi hướng dẫn học sinh tìm hiểu văn bản theo 
đúng nguyên tắc: đảm bảo sự hài hòa giữa cá nhân và tập thể, xuất phát từ quy luật 
phát triển tâm lý và nhận thức của học sinh, gắn tác phẩm văn chương với đời sống 
thực tiễn, đảm bảo mục tiêu giáo dục phổ thông, khai thác được đặc thù bộ môn 
Ngữ văn và sử dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực. 
 - Tính hiệu quả: Khi áp dụng các biện pháp, phương pháp dạy học trên vào 
dạy bài Chữ người tử tù kết quả thu được mang tính hiệu quả rất cao:Khai thác, sử 
dụng và phát huy sử dụng tối đa tác dụng của các phương tiện dạy học hiện đại của 
nhà trường; giúp các em biết phát huy năng lực tự chủ và sự hợp tác trong giải 
quyết các vấn đề, có những trải nghiệm quý báu, đáng nhớ, đặc biệt phát huy được 
năng lực của mình; HS có sự hứng thú thực sự với bài học. Đặc biệt, HS có ý thức 
giữ gìn, trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, trân trọng những 
nhân cách đẹp. Đây chính là mục đích cao nhất của đề tài mà chúng tôi muốn 
hướng đến trong quá trình dạy học Ngữ văn ở trường THPT 
2. Ý nghĩa của đề tài 
Với đề tài này, khi thực hiện các phương pháp dạy học đã nêu, GV sẽ phát 
huy tối đa năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và những tích lũy về đổi mới 
phương pháp giảng dạy. Không chỉ biết vận dụng lý thuyết liên văn bản vào giờ 
dạy học đọc hiểu các tác phẩm văn xuôi mà còn cả các tác phẩm trữ tình. 
Với học sinh, các em được phát huy tối đa các năng lực của bản thân; thấy 
hứng thú với bài học, biết đưa văn chương trở về với đời sống, biết hướng tới các 
giá trị tốt đẹp trong cuộc sống, có ý thức giữ gìn, trân quý những giá trị văn hóa 
truyền thống của dân tộc. 
3. Phạm vi áp dụng 
 SKKN là kết quả tích lũy kinh nghiệm chuyên môn của bản thân trong nhiều 
năm giảng dạy, đồng thời đang được Ban Giám hiệu nhà trường, các đồng nghiệp 
ủng hộ áp dụng trong trường học. 
Quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm tại các trường 
THPT Quỳnh Lưu 3, THPT Quỳnh Lưu 2 và trường THPT Nguyễn Đức Mậu. 
50 
Quá trình thực nghiệm đã đưa lại những kết quả nhất định. Từ kết quả thực 
nghiệm, với tính thực tiễn, tính ứng dụng và tính hiệu quả, chúng tôi khẳng định 
những giải pháp đưa ra trong đề tài có thể áp dụng dễ dàng trong việc tổ chức dạy 
văn bản Chữ người tử tù trong chương trình Ngữ văn 11 (chương trình giáo dục 
phổ thông cũ) và chương trình ngữ văn 10 THPT tại các trường THPT hiện nay. 
Các giải pháp chúng tôi đề xuất đáp ứng được yêu cầu đối với mục tiêu đổi mới 
phương pháp giảng dạy và mục tiêu giáo dục nhằm phát triển phẩm chất và năng 
lực cho HS trong giai đoạn hiện nay 
4. Kiến nghị, đề xuất 
- Đối với giáo viên: 
 Liên văn bản là một lí thuyết mới trong tiếp nhận và phê bình văn học, cần 
trang bị tri thức liên văn bản một cách đồng bộ và đầy đủ. Tùy thuộc vào đặc thù 
của từng tác phẩm để có định hướng và mức độ vận dụng lí thuyết liên văn bản phù 
hợp. 
Giáo viên phải có sự tìm tòi, nghiền ngẫm một cách nghiêm túc, hiểu thấu đáo 
nội dung lí thuyết, cách thức vận dụng vào thực tế dạy học. Thông qua mỗi bài học 
cụ thể, giáo viên cần khéo léo hướng dẫn học sinh cách thức vận dụng lí thuyết, 
hướng dẫn các em cách thức huy động những tri thức liên văn bản để đọc hiểu các 
văn bản, dần dần hình thành thói quen sử dụng liên văn bản như một thủ pháp quen 
thuộc để khám phá vẻ đẹp tác phẩm văn học trong cái nhìn đa chiều. 
 - Đối với nhà trường, tổ chuyên môn: Trang bị thêm cơ sở vật chất: máy 
chiếu, tivi  để đáp ứng cho quá trình dạy học. Tổ chức các hoạt động trải 
nghiệm, có nguồn kinh phí hỗ trợ. Tổ chức sinh hoạt, trao đổi chuyên môn có chất 
lượng, hiệu quả. 
- Đối với Sở Giáo Dục đào tạo: 
Cần tăng cường bồi dưỡng để GV có cơ hội cọ xát, trao đổi và tiếp cận cụ thể 
nhất về các phương pháp dạy học mới, hướng dạy học phát triển năng lực. Cần tổ 
chức các Hội nghị, chuyên đề trao đổi về hiệu quả của việc áp dụng các PPDH theo 
định hướng phát triển năng lực để GV có thể học hỏi lẫn nhau, nâng cao trình độ 
chuyên môn và chất lượng giáo dục. 
Trên đây là một số kinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu và thực nghiệm đề 
tài “Vận dụng lí thuyết liên văn bản dạy học đọc hiểu văn bản Chữ người tử tù 
(Nguyễn Tuân) trong chương trình Ngữ văn 11”. Tuy các giải pháp đưa ra chưa 
thật sự đầy đủ nhưng bước đầu đã có hiệu quả thiết thực góp phần đổi mới phương 
pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của HS. Rất mong 
hội đồng khoa học đóng góp ý kiến để những nội dung mà chúng tôi đã trình bày 
được đầy đủ hơn, hoàn thiện hơn. 
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn! 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Chuyên đề Văn bản văn học và đọc hiểu văn bản, Tài liệu Tập huấn phát triển 
môn chuyên cho giáo viên các trường THPT Chuyên (tài liệu lưu hành nội 
bộ), 2017. 
2. Dạy học theo chuẩn kiến thức - kĩ năng Ngữ văn 11, Phan Trọng Luận chủ biên, 
NXB ĐHSP, 2010. 
3. Đàn ghi ta của Lorca dưới góc nhìn liên văn bản, Phan Huy Dũng, Tạp chí 
Nghiên cứu văn học, 2008. 
4. Lại Nguyên Ân, 150 thuật ngữ văn học, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. H.1999 
4. Sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập 1, Chương trình cơ bản, NXB Giáo dục, 2006. 
5. Ứng dụng lí thuyết liên văn bản trong dạy học Ngữ văn, Nguyễn Nhật Huy, Tạp 
chí Văn học Việt, 2013 
li-thuyet-lien-van-ban-trong-viec-day-hoc-ngu-van 
6. Vận dụng lí thuyết liên văn bản trong dạy học Ngữ văn ở trường phổ thông, 
Phan Huy Dũng, Tạp chí Văn học Việt, 2013 
huy-dung-van-dung-li-thuyet-lien-van-ban-vao-viec-day-hoc-ngu-van--pho-
thong 
PHỤ LỤC 
Phụ lục 1: Một số hình ảnh tại lớp học 
Phụ lục 2: Kết quả khảo sát giáo viên 
Phụ lục 3: Kết quả khảo sát học sinh 
Phụ lục 4: Sản phẩm của HS khi thực hiện Luyện tập và vận dụng 
Phụ lục 5: Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài 
Phụ lục 6: Khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất 
PHỤ LỤC 
PHỤ LỤC 1: MỘT SỐ HÌNH ẢNH DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 
“ CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ” VẬN DỤNG LÍ THUYẾT LIÊN VĂN BẢN 
PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ PHIẾU KHẢO SÁT GIÁO VIÊN 
- Biểu đồ khảo sát thực trạng giáo viên: 
PHỤ LỤC 3: KẾT QUẢ KHẢO SÁT HỌC SINH KHỐI 11 
PHỤ LỤC 4: Sản phẩm của HS ở phần Luyện tập và Vận dụng 
1. Vẽ bản đồ tƣ duy bài học Chữ người tử tù 
2. Sản phẩm trả lời phần vận dụng 
PHỤ LỤC 5: HƢỚNG DẪN HỌC SINH CHUẨN BỊ HỌC VĂN BẢN 
“CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ” 
 (Nguyễn Tuân) 
I. Với cả lớp 
1. Đọc kĩ văn bản và phần chú thích (SGK, trang ) 
2. Tìm đọc các thông tin về tác giả Nguyễn Tuân, tập truyện Vang bóng một thời 
và tác phẩm Chữ người tử tù 
3. Nghiên cứu các câu hỏi hướng dẫn học bài trong Sách giáo khoa 
II. Các nhóm thực hiện các nội dung và nhiệm vụ nhƣ sau 
1. Tìm hiểu nội dung phần Tiểu dẫn 
* Nhiệm vụ các nhóm: 
 NHÓM 1:Tìm hiểu đặc điểm của nghệ thuật thư pháp xưa? Sưu tầm tranh ảnh, 
băng đĩa, videoliên quan đến nghệ thuật thư pháp? 
NHÓM 2: Xác định điểm chung giữa nghệ thuật thư pháp trong Chữ người tử tù 
với thú thả hoa, thả thơ, uống trà. được miêu tả trong tập truyện Vang bóng một 
thời? 
NHÓM 3: Tìm hiểu cách phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự (chú ý truyện 
ngắn lãng mạn). 
2. Tìm hiểu về nhân vật Huấn Cao 
Các nhóm thảo luận với các câu hỏi như sau: 
NHÓM 1: Trong tác phẩm, nhân vật nào để lại ấn tượng sâu sắc nhất cho em? Vì 
sao? Hãy cho biết ấn tượng chung nhất của em về nhân vật Huấn Cao? 
NHÓM 2: Phân tích vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao? Ý nghĩa của hình tượng nhân 
vật Huấn Cao? 
NHÓM 3: Để làm nổi bật những vẻ đẹp của nhân vật, tác giả đã sử dụng các 
phương thức, biện pháp nghệ thuật nào? 
2. Tìm hiểu về nhân vật viên quản ngục 
Các nhóm làm việc theo từng dãy bàn với các câu hỏi như sau: 
+ Hãy nêu cảm nhận về nhân vật viên quản ngục?(Nghề nghiệp, ngoại hình, phẩm 
chất) 
+ Theo em, quản ngục có phải người xấu, kẻ ác không? Vì sao? Vì sao quản ngục 
lại biệt đãi Huấn Cao như vậy? 
3. Tìm hiểu về cảnh cho chữ: 
Các nhóm thảo luận với các câu hỏi như sau: 
NHÓM 1: Theo em, vì sao có cảnh cho chữ? Tại sao trong truyện “ Chữ người tử 
tù”, tác giả lại chọn nhà tù là nơi Huấn Cao cho chữ? 
NHÓM 2: Vì sao nói cảnh cho chữ là “ cảnh tượng xưa nay chưa từng có”. Chứng 
minh trên các phương diện: Không gian, thời gian, người cho chữ, người xin chữ 
NHÓM 3: Phân tích vẻ đẹp Huấn Cao trong cảnh cho chữ? Nêu ý nghĩa của cảnh 
cho chữ? 
PHỤ LỤC 6: KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC 
GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT